- Giriş
4857 sayılı İş Kanunu (“İş Kanunu”) çerçevesinde işverenler, iş sözleşmesini geçerli nedenle feshedebilme yetkisine sahiptir. Bu kapsamda, işçinin mesleki yetersizliği veya performans düşüklüğü gerekçeleri sıklıkla gündeme gelmektedir. Ancak performansa dayalı fesihler, yargı kararlarında oldukça sıkı kriterlere bağlanmış ve yalnızca içerik değil, aynı zamanda şekil yönünden de denetime tabi kılınmıştır.
- Mevzuat Dayanağı ve Yargı Yaklaşımı
İş Kanunu’nun 18. maddesi uyarınca, işveren iş sözleşmesini işçinin “yetersizliğinden” kaynaklanan nedenlerle geçerli olarak feshedebilir. Performans düşüklüğü, bu kapsamda değerlendirilebilmekle birlikte, geçerli neden sayılabilmesi için somut, ölçülebilir ve objektif kriterlere dayanması gerekir.
Yargıtay içtihatlarına göre, performansa dayalı feshin geçerli kabul edilebilmesi için şu hususların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir:
- Performans kriterlerinin objektif, ölçülebilir ve yazılı olarak önceden belirlenmiş olması,
- Bu kriterlerin işçiye açıkça bildirilmiş olması,
- Değerlendirmelerin benzer pozisyondaki çalışanlar arasında eşit ve tutarlı biçimde yapılması,
- Performans düşüklüğünün sürekli nitelik taşıması ve geçici olmaması,
- İşçiye gerekli eğitim ve destek imkanlarının sunulmuş olması,
- Performans düşüklüğünün işin yürütümünü somut olarak olumsuz etkilemesi,
- Fesih öncesinde işçiden savunma alınması,
- Performans artırıcı önlemlerin (ör. eğitim, görev değişikliği) uygulanmış ve sonuç alınamamış olması.
- Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Kriterler
Geçerli nedene dayalı performans fesihlerinde işverenin şu ilkelere uygun hareket etmesi gerekmektedir:
- Performans değerlendirme sistemi işyeri koşullarına uygun şekilde yapılandırılmalı,
- Kriterler yazılı olarak önceden belirlenmeli ve işçiye bildirilmeli,
- Ölçüm araçları nesnel, gerçekçi, makul ve somut olmalı,
- Değerlendirmelerde pozisyon bazında eşitlik ve tutarlılık sağlanmalı,
- Performans düşüklüğü işin yürütümünü etkileyen nitelikte olmalı,
- Sadece dönemsel dalgalanmalar gerekçe olarak gösterilmemeli,
- Gerekli eğitim, yönlendirme ve destek sağlanmalı; çözüm yolları tüketildikten sonra feshe başvurulmalı,
- Fesih son çare olarak uygulanmalı ve belgelenmiş olmalıdır.
- Sonuç
Performans gerekçesiyle yapılan fesihlerde yargı organları, yalnızca işçinin verimliliğine değil; aynı zamanda işverenin süreci ne ölçüde şeffaf, ölçülebilir ve usule uygun yürüttüğüne odaklanmaktadır. Bu nedenle işverenlerin, performans değerlendirme sistemlerini kurumsal bir yapı içinde tanımlaması, yazılı şekilde ilerlenmesi ve uygulama süreçlerini belgeleyerek yönetmesi büyük önem taşımaktadır.
Doğru şekilde yapılandırılmış performans yönetim süreçleri; yalnızca olası uyuşmazlık risklerini azaltmakla kalmayacak, aynı zamanda iş güvencesi kapsamındaki işveren yükümlülüklerinin yerine getirilmesini de sağlayacaktır.
Nasıl Destek Sağlıyoruz?
Performansa dayalı fesih uygulamaları kapsamında;
- İşveren yükümlülüklerinin İş Kanunu ve yargı içtihatları çerçevesinde değerlendirilmesi,
- Performans yönetim sistemine ilişkin iç düzenlemelerin hukuki açıdan gözden geçirilmesi,
- Fesih süreçlerine ilişkin belge ve uygulamaların usule uygun şekilde yapılandırılması,
- Uyuşmazlık risklerine karşı önleyici değerlendirme yapılması ve gerekmesi hâlinde yargısal süreçlere ilişkin destek sunulması
hususlarında danışmanlık hizmeti verilmektedir.
Bu sürece nasıl katkı sağlayabileceğimize ilişkin daha fazla bilgiye İş Hukuku bölümünden ulaşabilirsiniz.