Avrupa Komisyonu, Avrupa Birliği Ormansızlaşma Düzenlemesi (Regulation (EU) 2023/1115, “EUDR”), yürürlüğe girişinde yeni bir erteleme gündeme alındığını duyurmuştur.
Halihazırda 30 Aralık 2025 tarihinde büyük ve orta ölçekli işletmeler için, 30 Haziran 2026 tarihinde ise mikro ve küçük ölçekli işletmeler için uygulanmaya başlaması öngörülen düzenlemenin, 12 ay süreyle ertelenmesi değerlendirilmektedir.
Bu adım, düzenlemenin uygulanmasında kritik öneme sahip olan bilgi teknolojileri altyapısındaki kapasite sorunlarının giderilmesi ve piyasa aktörlerinin yükümlülüklerini kesintisiz yerine getirebilmesi için gündeme alınmıştır. Henüz kesin bir karar alınmamış olup, ertelemenin hayata geçebilmesi için Avrupa Parlamentosu ve Üye Devletler’in onayı gerekmektedir.
EUDR, 29 Haziran 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Düzenleme, ormansızlaşmaya neden olmayan üretim süreçlerinden kaynaklanan ürünlerin AB pazarına arz edilmesini şart koşarak, küresel tedarik zincirlerinde şeffaflık ve sürdürülebilirliği artırmayı hedeflemektedir.
EUDR kapsamındaki yükümlülükler, yürürlüğe girişle birlikte derhal uygulanmamış; işletmelere uyum için hazırlık süresi tanınmıştır. Mevcut takvime göre:
- 30 Aralık 2025 itibarıyla büyük ve orta ölçekli işletmeler için,
- 30 Haziran 2026 itibarıyla mikro ve küçük ölçekli işletmeler için,
düzenlemede öngörülen temel yükümlülüklerin (durum tespiti/due diligence, izlenebilirlik ve yasal uygunluk beyanı) uygulanmaya başlaması öngörülmektedir.
Komisyon’un Değerlendirmesi ve Gündemdeki Erteleme
Avrupa Komisyonu, EUDR’nin uygulanmasında kritik rol oynayacak BT (IT) sisteminin kapasitesine ilişkin ciddi riskler bulunduğunu tespit etmiştir. Yapılan projeksiyonlara göre, sistemin beklenen işlem hacmini karşılaması halinde ciddi yavaşlamalar ve kesintiler yaşanabilecektir. Bu durum, ekonomik operatörlerin düzenleme kapsamındaki yükümlülüklerini (ör. ekonomik operatör kaydı, durum tespiti beyanlarının sunulması, gümrük işlemleri için gerekli bilgi akışı) yerine getirmelerini engelleyebilecek düzeydedir.
Bu çerçevede Komisyon, 30 Aralık 2025’te başlaması öngörülen uygulamanın bir yıl süreyle ertelenmesini değerlendirmektedir. Söz konusu erteleme, düzenlemenin amaçlarına zarar verebilecek teknik ve operasyonel risklerin bertaraf edilmesi için gerekli görülmektedir.
Henüz kesin bir karar alınmamış olup, Komisyon’un Avrupa Parlamentosu ve Konsey ile istişareleri devam etmektedir. Ertelemenin yürürlüğe girmesi, ilgili AB kurumlarının onayına bağlıdır.
Erteleme gündemi, EUDR’nin kapsamını veya yükümlülüklerin bağlayıcılığını değiştirmemektedir.
Amaç, yalnızca uygulama aşamasında ortaya çıkabilecek sistemsel sorunların önlenmesi ve piyasa aktörlerinin düzenlemeye uyum için yeterli teknik kapasiteye erişebilmesidir.
Bu çerçevede, düzenlemenin kapsamına giren şirketlerin hazırlıklarını sürdürmeleri ve izlenebilirlik sistemleri ile bilgi teknolojileri altyapılarını güçlendirmeleri önem taşımaktadır.