Hazine ve Maliye Bakanlığınca yürürlüğe konulan 2023-2025 dönemine ilişkin Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Eylem Planı’na göre, kira sözleşmelerinin e-Devlet Kapısı üzerinden düzenlenmesi sağlanacaktır. Kayıt dışı ekonominin önlenmesi amaçlı kira sözleşmelerinin e-Devlet sistemi üzerinde toplanmasına ilişkin yapılan planlama Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün koordinatörlüğünde geliştirilmekte olup 31.12.2024 tarihine kadar faaliyete geçirilmesi amaçlanmaktadır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından hazırlanan 2023-2025 Kayıt Dışı Ekonomi ile Mücadele Eylem Planı uyarınca kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında 2024 yılı sonuna kadar yapılacak düzenlemeyle kira sözleşmelerinin, e-Devlet kapısı üzerinden düzenlenebileceği duyurulmuştur.

Dünya ekonomisinde gerçekleşen gelişmelerle birlikte 21. yüzyılda giderek anlam kazanan ve tüm ülkelerin ortak sorunu haline gelen kayıt dışı ekonomi, birçok ülke ve kuruluş tarafından mücadele edilmesi gereken bir alan olarak değerlendirilmektedir. Kayıt dışı ekonomi kavramı; resmi kayıtlarda yer almayan, yasal belgelere dayandırılmayan, yasal düzenlemeler çerçevesinde kontrolü yapılamayan ve milli gelir hesaplamalarına dâhil edilemeyen ekonomik işlem ve faaliyetlerin tamamı olarak ifade edilebilmektedir.

Türkiye’de de kayıtlı ekonominin payının artırılması için çeşitli politikalar uygulanmasına rağmen kayıt dışı ekonomi, stratejik politika araçları kullanılarak mücadele edilmesi gereken bir alan olarak varlığını sürdürmektedir. Geçmiş yıllarda uygulanan eylem planlarında olduğu gibi Bakanlık tarafından yayımlanan 2023-2025 dönemi Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Eylem Planında da toplumsal refah düzeyinin artırılması ile adil gelir dağılımının ve ekonomik istikrarın sağlanması, diğer makroekonomik göstergelerin iyileşmesi yoluyla haksız rekabetin önlenmesi amaçlanmaktadır.

Böylece yapılan açıklama uyarınca söz konusu Eylem Planı kapsamında 2024 yılı itibari ile tarafların karar alma süreçlerini desteklemek ve risk analizi çalışmaları yürütmek üzere kira sözleşmelerinin e-devlet kapısı üzerinden elektronik ortamda düzenlenmesi sağlanacaktır.

Ev sahibi ve kiracı arasındaki sözleşmeyi resmiyete dökmeye zorlayan bu uygulama hem taraflar arası çatışmanın hem de yüksek vergi kaybının önüne geçmeyi hedeflemektedir. Nitekim kira sözleşmelerinin e-Devlet sistemine eklenmesi suretiyle banka üzerinden yapılan kira ödemelerine ilişkin vergilendirmeye esas tutar artık devlet / hazine kontrolünde olacaktır. Böylece ev sahipleri tarafından vergi dairelerine eksik yapılan ya da yapılmayan kira geliri bildirimlerinin önüne geçilmesi sağlanacaktır.

Bu hizmeti kullanarak vatandaşlar, sahibi/hissedarı olduğu taşınmazlar için kira sözleşmesi oluşturabilir; kiracı veya kefil olarak hazırlanan kira sözleşmelerine onay verebilir.

4 Kasım 2024 itibari ile birinci aşaması devreye girmiş olup ilk aşamada yalnızca 18 yaş ve üzeri olan e-Devlet kullanıcıları bu hizmetten yararlanabilmektedir. Bu kapsamda ilk adım olarak “Kira Sözleşmesi İşlemleri” sekmesi aracılığıyla Sözleşmede yer alacak bilgiler taşınmaz sahibi gerçek kişi tarafından doldurulacak olup bu bilgiler, taşınmaz sahibi ve kiracının kimlik bilgileri, kira bedeli, sözleşme süresi, ödeme şartları ve depozito gibi klasik kira sözleşmesinde yer alan detayları içerecektir. Akabinde sözleşme e-Devlet sistemi üzerinden kiracı ve varsa kefilin onayına sunulacak olup, her iki tarafın onayı olmadan sözleşme geçerli hale gelmeyecektir.

Kira sözleşmesinin onaylanmasının ardında kira sözleşmesi barkodlu belge olarak düzenlenmekte ve taraflar diledikleri zaman barkodlu kira sözleşmesini e-Devlet kapısından PDF olarak indirebilmektedir.

Her ne kadar ilk aşamada belirli nitelikteki kişiler söz konusu hizmetten faydalanabilse de sistem yıl sonuna kadar emlak danışmanlarını ve yetkilendirilen kişileri de kapsayacak şekilde genişletilecektir. Ancak planlanan bu ikinci aşamada avukatlar dışında emlak danışmanlarına da bu yönde bir yetki verilecek olması akla birtakım endişeleri getirmiştir. Bu kapsamda, Türkiye Barolar Birliği’nin (“TBB”) Bakanlık’a göndermiş olduğu 04.11.2024 tarihli “Kira Sözleşmelerinin E-Devlet Üzerinden Yapılmasına Yönelik Çalışmalar hakkında” başlıklı yazısı uyarınca sözleşme hazırlayıp taşınmaz sahibi ve kiracının onayına sunma yetkisinin, Avukatlık Kanunu hükümleri uyarınca yalnızca avukatlara tanınması gerektiği belirtilmiştir. İkinci aşamanın detaylarına ilişkin henüz detaylı bilgilendirme yapılmamıştır.

Bu kapsamda söz konusu düzenlemenin ikinci aşamasının 31.12.2024 tarihi itibari ile tam olarak yürürlüğe girmesi ve vatandaşların kullanımına sunulması planlanmaktadır.