Fransa, karbon piyasalarının şeffaf ve güvenilir bir zeminde gelişmesini desteklemek amacıyla “Paris Uyumlu ve Yüksek Bütünlüklü Karbon Kredisi Kullanım Şartı”nı yayımlayarak önemli bir adım atmıştır. Söz konusu Şart, şirketlerin karbon kredilerini sadece doğrulanmış net sıfır hedefleri doğrultusunda, emisyon azaltımı önceliğini koruyarak ve yalnızca yüksek bütünlüğe sahip projelere dayalı olarak kullanmalarını öngörmektedir. Bu yaklaşım, Paris Anlaşması’nın 6.4. maddesi çerçevesinde küresel karbon piyasalarında bütünlüğü sağlama hedefiyle şekillenmiştir.

İklim değişikliğiyle mücadelede karbon piyasaları önemli bir rol üstlenirken, bu mekanizmaların etkinliği yüksek bütünlüklü karbon kredilerinin (High-Integrity Carbon Credits) yaygınlaşmasına bağlıdır.

Yüksek bütünlüklü karbon kredisi kullanımı, karbon kredilerinin iklim stratejilerine sorumlu, şeffaf ve bilimsel temellere dayalı şekilde entegre edilmesini ifade etmektedir. Bu yaklaşım, emisyon azaltımlarının gerçek, kalıcı ve doğrulanabilir olmasını; çevresel bütünlük ilkesine uygun biçimde iklim hedeflerine katkı sağlamasını amaçlamaktadır.

Uluslararası anlaşmalarla da tanınan “yüksek bütünlük” ilkesi, karbon dengeleme piyasalarında en üst standartları temsil etmektedir. Bu çerçevede yüksek bütünlüklü karbon kredileri, yalnızca gönüllü taahhütler değil, aynı zamanda Paris Anlaşması’nın 6.4 maddesi gibi yasal çerçeveler kapsamında belirlenen yönetişim, metodoloji, izlenebilirlik ve risk önleme kriterlerini karşılayan uygulamaları içermektedir.

Bu bağlamda, Fransa hükümeti karbon piyasalarının yeniden yapılandırılmasına ve güvenin tesisine katkı sağlamak amacıyla, “Paris Uyumlu ve Yüksek Bütünlüklü Karbon Kredisi Kullanım Şartı”nı (Charter for Paris-aligned and high integrity use of carbon credits) kamuoyuyla paylaşmıştır.

Fransa Ekolojik Dönüşüm ve Biyoçeşitlilik Bakanı tarafından duyurulan bu yeni şart, karbon kredilerinin yüksek kalite standartları çerçevesinde kullanımı konusunda şirketlere yol göstermeyi amaçlamaktadır.

Söz konusu Şart, Kasım 2024’te gerçekleştirilen COP29 İklim Konferansı’nda Paris Anlaşması’nın 6.4. maddesi kapsamında karbon kredilerinin oluşturulması, doğrulanması ve tescili için mutabık kalınan uluslararası standartlara dayanmaktadır.

Fransa’nın yayımladığı Şart, Paris Anlaşması’nın 6.4. maddesini karbon piyasaları için “yeni bir başlangıç” olarak tanımlamaktadır. Söz konusu madde, karbon kredilerinin yönetimi, metodolojiler, şeffaflık ve risk önleme konularında küresel düzeyde geçerli bir referans çerçevesi sunmaktadır. Ayrıca, bu mekanizma sayesinde en az gelişmiş ülkeler ve iklim krizinden en fazla etkilenen küçük devletler gibi savunmasız ülkelere iklim uyumu için finansal katkı sağlanması da güvence altına alınmıştır.

Yayımlanan düzenleme, şirketlerin karbon kredilerine yönelik uygulamalarında hem kullanım kriterlerine uymalarını hem de bu kredilerin çevresel etkilerine ilişkin bütünlüğü güvence altına almalarını zorunlu kılmaktadır. Buna göre:

  • Şirketler, yalnızca bağımsız bir kuruluş tarafından Paris Anlaşması ile uyumlu net sıfır hedefleri doğrulanmış ve küresel emisyon azaltım yol haritası oluşturmuş olmaları halinde karbon kredisi kullanabilecektir.
  • “Önce azaltım (decarbonization first)” ilkesi gereğince, karbon kredileri yalnızca sera gazı emisyonlarının doğrudan azaltımı tamamlandıktan sonra tamamlayıcı nitelikte kullanılabilecektir.
  • Şirketlerin, Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonlarını içeren kapsamlı ve zaman sınırlı bir geçiş planı yayımlamaları gerekecektir.
  • Kullanılacak karbon kredileri yalnızca Paris Anlaşması’nın 6.4 maddesi kapsamında tanınan ve Gönüllü Karbon Piyasaları Dürüstlük Konseyi (Integrity Council for Voluntary Carbon Markets – “ICVCM”) tarafından onaylanan Temel Karbon İlkeleri (Core Carbon Principles) ile uyumlu projelere dayanmalıdır.

Schneider Electric, Capgemini, Beko ve FDJ United gibi önde gelen 17 şirket bu taahhüt şartını imzalayan ilk firmalar arasında yer almıştır. Bakan Pannier-Runacher, yaptığı açıklamada özel sektörün bu sürece aktif katılımının iklim değişikliğiyle küresel mücadelede belirleyici olduğunu vurgulamıştır.

Fransa’nın yayımladığı Paris Uyumlu Yüksek Bütünlüklü Karbon Kredisi Şartı, küresel karbon piyasalarının güvenilirlik ve şeffaflık temelli gelişimi için önemli bir adım teşkil etmektedir. Bu yaklaşım, yalnızca piyasa aktörleri için bir yön gösterici değil, aynı zamanda iklim adaleti ve uluslararası sorumluluk ilkeleri çerçevesinde gelişmekte olan ülkelere yönelik finansal desteğin kurumsallaşmasını sağlayan yapısal bir adımdır. Bu doğrultuda, karbon piyasalarının etkinliği ve sürdürülebilirliği açısından benzer taahhütlerin diğer ülkeler ve çok uluslu şirketler tarafından da benimsenmesi kritik öneme sahiptir.