Avrupa Konseyi 12 Nisan 2024 tarihinde, endüstriyel faaliyetlerin çevresel etkisini düzenlemeyi ve izlemeyi amaçlayan iki tamamlayıcı yasal düzenleme olan Endüstriyel Emisyonlar Direktifi’nin (Industrial Emissions Directive –“IED”) revizyonu ve Endüstriyel Emisyonlar Portalı’nın (Industrial Emissions Portal- “IEP”) kurulmasına ilişkin düzenlemeyi onaylamıştır.
Avrupa Yeşil Mutabakatı, büyük endüstriyel tesislerden kaynaklanan kirliliğe karşı revize edilmiş Avrupa Birliği (“AB”) önlemlerini gerektirmektedir. Avrupa Komisyonu, 5 Nisan 2022’de, ilk kez 2010’da kabul edilen Endüstriyel Emisyonlar Direktifi’ni ve 2006’da kabul edilen Avrupa Kirletici Salım ve Transfer Kaydı’nı (E-PRTR) değiştiren paralel ve tamamlayıcı bir öneri sunmuştur.
Yeni kurallar, endüstriyel tesislerden kaynaklanan zararlı emisyonları azaltarak insan sağlığını ve çevreyi daha iyi korumayı, aynı zamanda enerji verimliliğini, döngüsel ekonomiyi ve dekarbonizasyonu teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
Yenilenmiş ve entegre bir endüstriyel emisyonlar portalı kurulması ile mevcut Avrupa Kirletici Salım ve Transfer Kaydını (European Pollutant Release and Transfer Register – E-PRTR) güncelleyerek çevresel veri raporlamasının iyileştirilmesi amaçlanmaktadır.
IED, hayvancılık çiftliklerini de içeren endüstriyel tesislerden kaynaklanan yoğun kirliliği düzenleyen ana mevzuat düzenlemesidir. Halihazırda mevcut direktif tarafından düzenlenen tesisler, güç santralleri, petrol rafinerileri ve atık işleme dahil olmak üzere sera gazı emisyonlarının yaklaşık %40’ını ve hava ve suya yayılan kirleticilerin %20’sini kapsamaktadır.
IED’in revizyonu, endüstriyel emisyonları daha da azaltmak amacıyla, büyük ölçekli yoğun hayvancılık çiftliklerini, özellikle domuz ve kümes hayvanı çiftliklerini, kapsamına dahil etmektedir. İlaveten, madencilik faaliyetleri ve büyük ölçekli pil üretimi de direktifin kapsamına eklenmektedir. Avrupa Komisyonu tarafından gerçekleştirilecek bir değerlendirme ile kapsamın endüstriyel minerallere de genişletilmesi söz konusu olabilecektir.
Yeni direktif, Üye Devletler’e 2035 yılına kadar bir elektronik izin sistemini (e-izin) kurma yükümlülüğü getirecektir. İzinler, tesislerin uygun önlemler ve emisyon limit değerleri de dahil olmak üzere mevcut endüstriyel emisyonları azaltma kurallarına uygunluğun kanıtlaması amacıyla gerekli görülmektedir.
Uygulama ve cezalar
Üye Devletler, direktifin ihlal edilmesi durumunda etkili, orantılı ve caydırıcı cezalar belirleyeceklerdir. Ciddi ihlallerde, işletmecilerin yıllık AB cirosunun en az %3’üne kadar mali yaptırıma maruz kalması söz konusu olabilecektir.
IED ayrıca, direktif konusu faaliyetlerden sağlığı etkilenen bireylerin direktifi ihlal edenlerden tazminat talep etme hakkı sağlamaktadır.
Bilgi ve kamu katılımı
12 Nisan 2024 tarihinde resmi olarak kabul edilen düzenleme, endüstriyel emisyonlarla ilgili daha kapsamlı ve entegre bilgi sağlamak üzere yeni bir portal kurmaktadır. Bu portal, mevcut Avrupa Kirletici Salım ve Transfer Kaydı’nın (E-PRTR) yerini almak üzerine kurgulanmıştır.
Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın net sıfır hedefi doğrultusunda, yeni portal endüstriyel emisyonlarla ilgili bilgilere halkın erişimini artıracak ve kirlilik kaynaklarının belirlenmesi de dahil olmak üzere çevresel karar alma süreçlerine halkın katılımını kolaylaştıracaktır.
Sonraki adımlar
IED’in imzalanmasının akabinde AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanacaktır. Yayımlanma tarihinden itibaren yirminci gününde yürürlüğe girecektir. Bu tarihten itibaren, AB üye devletleri direktifin hükümlerini ulusal mevzuatlarına dahil etmek için 22 ay süreleri bulunmaktadır.
Ayrıca, 2028 yılında ve periyodik olarak her beş yılda bir Avrupa Komisyonu direktifin uygulanmasını değerlendirecek, gözden geçirecek ve ortaya çıkan teknik hususları dikkate alarak gerekli revizyonları gerçekleştirecektir.
Ayrıca, Avrupa Komisyonu’nun 2026’ya kadar hayvancılıktan ve AB pazarına sunulan tarımsal ürünlerden kaynaklanan emisyonları nasıl ele alacağını değerlendirmesi gerekecektir. AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanmasının ardından, yeni endüstriyel emisyonlar portalı düzenlemesi tüm üye devletlerde 2028’den itibaren bağlayıcı ve doğrudan uygulanabilir hale gelecektir.