Avrupa Komisyonu, Avrupa Birliği’nin döngüsel ekonomiye geçişini hızlandırmak ve bu alandaki küresel liderlik hedefini 2030 yılına kadar pekiştirmek amacıyla Döngüsel Ekonomi Yasası’na (Circular Economy Act) yönelik mevzuat hazırlık sürecini başlatmıştır. Bu çerçevede, söz konusu düzenlemeye ilişkin kamu istişaresi (public consultation) ve görüş toplama süreci (call for evidence) 6 Kasım 2025 tarihine kadar erişime açık olacaktır.

Temel Amaçlar ve Düzenleme Gerekçesi

Avrupa Komisyonu’nun değerlendirmesine göre, mevcut doğrusal ekonomik modelin (linear economy) çevresel dışsallıkları yeterince fiyatlandırmaması, kaynak kullanımında düşük verimliliğe yol açması ve Avrupa Birliği’nin özellikle kritik hammaddeler (critical raw materials) başta olmak üzere ham madde ithalatına yüksek derecede bağımlı olması, yeni ve bütüncül bir düzenlemeyi gerekli kılmıştır. Döngüsel ekonomi yaklaşımı; bu bağımlılığı azaltmak, Avrupa sanayisinin stratejik dayanıklılığını ve küresel rekabet gücünü artırmak ile çevresel etkileri sistematik biçimde azaltmak açısından temel bir politika aracı olarak konumlandırılmaktadır.

Ancak, AB’nin döngüsellik oranı (circularity rate), 2010’daki %10,7 seviyesinden 2023’te yalnızca %11,8’e yükselmiş olup, son yıllarda neredeyse durağan kalmıştır. Bu durum, mevcut stratejilerin yeterli olmadığını göstermektedir.

Düzenlemenin temel hedefleri arasında; ikincil hammadde piyasalarının entegrasyonunu sağlayacak AB düzeyinde bir ortak pazar oluşturmak, yüksek kaliteli geri dönüştürülmüş malzeme arzını artırmak ve bu malzemelere yönelik talebi teşvik etmek yer almaktadır.

Henüz nihai politika teklifleri açıklanmamış olmakla birlikte, Komisyonun öncelik verdiği iki ana alan şu şekilde özetlenmektedir:

  • Elektronik atık yönetimi (e-waste): Elektronik atıkların daha etkin toplanması ve geri dönüştürülmesi sağlanacak, aynı zamanda bu kaynaklardan elde edilen ikincil kritik hammaddeler (secondary critical raw materials) için pazarda talep oluşturulmasına yönelik düzenleyici mekanizmalar hayata geçirilecektir.
  • İkincil hammadde ve atıklar için işleyen bir ortak pazarın tesisi: Bu kapsamda, atık olmaktan çıkma kriterlerinin (end-of-waste criteria) gözden geçirilmesi, genişletilmiş üretici sorumluluğu (Extended Producer Responsibility – EPR) sistemlerinin sadeleştirilmesi ve dijitalleştirilmesi, kamu alımlarında döngüsel ürün ve hizmetler için zorunlu sürdürülebilirlik kriterlerinin getirilmesi planlanmaktadır.

Avrupa Komisyonu, düzenlemenin enerji, sanayi, kamu alımları ve hammadde arz güvenliği gibi birçok politika alanını doğrudan etkileyeceğini ifade etmekte; istişare sürecine katılımın çok paydaşlı bir yapı içerisinde yürütülmesini teşvik etmektedir.

İstişare süreci 6 Kasım 2025 tarihine kadar açık kalacak olup, Döngüsel Ekonomi Yasası teklifinin 2026 yılı içinde kabul edilmesi hedeflenmektedir. Bu süreç, Avrupa Yeşil Mutabakatı (European Green Deal) ve Döngüsel Ekonomi Eylem Planı 2020 (Circular Economy Action Plan 2020) çerçevesinde benimsenen politika yöneliminin yeni bir aşamasını oluşturmaktadır.

Bu kapsamda önerilen düzenlemelerin, Avrupa’daki sanayi politikalarıyla bütünleşik şekilde ele alınması; üretici sorumluluğu, atık yönetimi, hammadde zincirleri ve kamu alım politikalarında sistemsel dönüşüm yaratması beklenmektedir.