Avrupa Parlamentosu, 10 Eylül 2025’te yapılan oylamada Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (Carbon Border Adjustment Mechanism-“CBAM”)’na ilişkin değişiklikleri kabul etmiştir. Bu değişiklikler, 26 Şubat 2025’te yayımlanan “Omnibus I” sadeleştirme paketi kapsamında gündeme gelmiş ve Haziran ayında Konsey ile Parlamento arasında varılan geçici mutabakat sonrasında yasalaşma aşamasına gelmiştir.

Yeni düzenleme, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) ve düşük hacimli ithalat yapan firmaların üzerindeki idari yükün azaltılmasını, raporlama süreçlerinin sadeleştirilmesini ve uyum maliyetlerinin daha yönetilebilir hale getirilmesini hedeflemektedir. Metnin Avrupa Konseyi tarafından da onaylanmasının ardından Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayımlanması ve yürürlüğe girmesi beklenmektedir.

Başlıca Değişiklikler

  • De-minimis Eşiği

Önceden yürürlükte olan 150 Euro’luk gümrük kıymet eşiği kaldırılmakta, yerine yıllık 50 ton/girdi türü bazında kütle esaslı bir eşik getirilmektedir. Demir-çelik, alüminyum, çimento ve gübre ithalatında uygulanacak olan bu eşik, ithalatçıların yaklaşık %90’ını yükümlülük dışında bırakmaktadır. Bununla birlikte ithalat kaynaklı gömülü emisyonların %99’u mekanizma kapsamı içinde kalmaya devam etmektedir. Elektrik ve hidrojen ithalatı bu muafiyetin dışında tutulmaktadır.

  • Sertifika Yükümlülüklerinde Esneklik

İthalatçılar, her çeyrek dönemde ithal edilen emisyonların %80’ine karşılık gelen sertifikayı hesaplarında bulundurmakla yükümlüyken, bu oran %50’ye düşürülmektedir. Böylece yükümlülüklerin kalan kısmının yılın ilerleyen dönemlerinde karşılanabilmesi mümkün hale gelmektedir.

  • Üçüncü Ülkelerde Ödenen Karbon Maliyetleri

İthalatçılar, yalnızca menşe ülkede değil, üçüncü ülkelerde ödenmiş karbon maliyetlerini de CBAM yükümlülüklerinden mahsup edebilmektedir. Ancak bu fiyatların nasıl belirleneceği hususu, farklı karbon fiyatlandırma sistemlerinin çeşitliliği nedeniyle belirsizliğini korumaktadır.

  • Sertifika Satışı ve Dijital Platform

CBAM sertifikalarının satışı 1 Şubat 2027 tarihinde başlamaktadır. 2026 yılında ithal edilen ürünlerin gömülü emisyonlarına ilişkin yükümlülükler, 2027’de satışa sunulacak sertifikalar üzerinden karşılanacaktır. Sertifikalar için merkezi bir dijital platform kurulmakta, alım-satım ve geri alım işlemleri bu sistem üzerinden yürütülmektedir.

  • Beyan ve Denetim Süreçleri

İthalatçılar 2026 itibarıyla tüm gömülü emisyonlarını beyan etmekle yükümlü olmaktadır. Bu beyanlara karşılık ödenecek sertifika sayısı, Avrupa Birliği’nde üreticilere halen sağlanmakta olan ücretsiz tahsisatlar oranında azaltılmaktadır. Ayrıca sevkiyatların yapay biçimde bölünerek muafiyet sınırının altında kalmasının önlenmesi amacıyla sıkı denetim mekanizmaları devreye alınmaktadır.

Yeni değişikliklerle birlikte, CBAM yükümlülükleri 1 Ocak 2026 tarihinde yürürlüğe girmektedir. Bu tarihten itibaren ithalatçılar, Avrupa Birliği’ne giren ürünlerin gömülü emisyonlarını hesaplamak ve beyan etmekle yükümlü olacaktır. 2026 yılı boyunca emisyon hesaplamaları ve raporlama süreçleri kritik önem taşımakta; şirketlerin bu dönemde uyum mekanizmalarını eksiksiz biçimde uygulamaları gerekmektedir.

CBAM sertifikalarının satışı ise 1 Şubat 2027 tarihinde başlamaktadır. Sertifika fiyatları, Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi (EU ETS) kapsamında gerçekleştirilen açık artırmalarda oluşan ortalama fiyatlar esas alınarak belirlenecektir. Dolayısıyla 2026 yılına ilişkin emisyon beyanları, 2027’de satışa sunulacak sertifikalar üzerinden maliyetlendirilecektir.

Kurumsal Etkiler

Söz konusu düzenlemeler, KOBİ’ler ve düşük hacimli ithalatçılar açısından idari yükleri azaltmakta; ancak yüksek emisyonlu ithalatın tamamı düzenleme kapsamında kalmaya devam etmektedir. İş dünyası açısından öncelikli hususlar şu şekilde öne çıkmaktadır:

  • 2026 itibarıyla gömülü emisyon hesaplama ve raporlama süreçlerinin eksiksiz olarak kurgulanması,
  • Üçüncü ülkelerde ödenen karbon maliyetlerinin belgelenmesi ve mahsup mekanizmalarının etkin şekilde işletilmesi,
  • Sertifika alım-satım süreçlerinin ve fiyatlamaların nakit akışı üzerindeki etkilerinin önceden finansal planlamalara dahil edilmesi,
  • Muafiyet sınırına yakın ithalat yapan şirketlerin tedarik zinciri ve lojistik planlamalarını denetim risklerini göz önünde bulundurarak düzenlemesi.

Bu bağlamda, CBAM’ın 2026’da yürürlüğe girmesiyle birlikte şirketlerin uyum kapasitesini artıracak adımları bugünden planlamaları, hem yasal uyum hem de rekabet gücü açısından kritik önem taşımaktadır.