17 Mart 2025 tarihli ve (AB) 2025/486 sayılı Komisyon Uygulama Yönetmeliği (Commission Implementing Regulation), (AB) 2023/956 sayılı Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin kuralları belirleyerek, yetkilendirilmiş Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (“CBAM”) beyan sahibi statüsüne ilişkin koşul ve prosedürleri düzenlemektedir. Söz konusu düzenleme, yetkili CBAM beyan sahibi statüsü kazanmak isteyen ithalatçıların uyması gereken başvuru usullerini, yetkilendirme sürecinin temel esaslarını ve yetkilendirme kararlarının alınmasına yönelik kriterleri ortaya koymaktadır.

Bu çerçevede, CBAM kapsamındaki ürünleri AB’ye ithal eden tüm şirketler, beyan sahibi statüsüne sahip olacağı için CBAM Yönetmeliği’nin Ek I’inde yer alan ürünlerin ithalatını gerçekleştirmek isteyen ithalatçıların, söz konusu statüyü elde etmek amacıyla yetkilendirme başvurusunda bulunmaları zorunludur. Ancak, anılan Yönetmelik’in 5(4) maddesi uyarınca, elektrik ithalatçıları herhangi bir başvuru yapmaksızın yetkilendirilmiş CBAM beyan sahibi olarak kabul edilmekte olup, bu kapsamdaki ithalatçılar için ilave bir yetkilendirme süreci öngörülmemektedir.

Yetkilendirme sürecinin etkin ve adil bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla, ithalatçıların ilk ithalatlarını gerçekleştirmeden önce, üye devletlerin ilgili yetkili makamlarına, CBAM kayıt sisteminde öngörülen standart başvuru formatı aracılığıyla yetkilendirme başvurularını iletmeleri gerekmektedir.

Yetkili makamların, başvurulara ilişkin değerlendirmelerini eksiksiz ve güncel bilgiye dayanarak yapabilmelerini teminen, başvuru sahiplerine, yetkilendirme kararı verilmeden önce başvurularında değişiklik yapma ve sunulan bilgileri güncelleme hakkı tanınmaktadır. Bunun yanı sıra, yetkili makamların başvuruları makul bir süre içinde inceleyerek karar vermeleri esastır ve bu süre 120 takvim gününü aşmamalıdır. Ancak, yetkili makamların başvuru sürecinde ek bilgi talep etmeleri durumunda, değerlendirme süresi makul bir süre için uzatılabilecektir.

Ayrıca, yetkilendirme prosedürünün orantılı bir şekilde uygulanmasını teminen, yetkili makamlar başvuruları değerlendirirken başvuru sahiplerinin niteliklerini göz önünde bulundurabilecek ve özellikle mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelerin gereksiz idari yüklerden muaf tutulmasını sağlayacak önlemleri alabileceklerdir. Bu düzenleme ile ithalatçıların CBAM kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmelerine yönelik süreçlerin şeffaf, erişilebilir ve uygulanabilir olması amaçlanmaktadır.

Söz konusu Uygulama Yönetmeliği tüm AB üye ülkeleri için 28 Mart 2025 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanacaktır.

Yetkili CBAM Beyan Sahibi Olma Başvurusu

Yetkili CBAM beyan sahibi olma başvurusu, CBAM kayıt sistemi aracılığıyla elektronik ortamda yapılacaktır. Başvuru sahiplerinin, başvurularını elektronik ortamda sunmaları gerektiği için kağıt formatında başvuru kabul edilmeyecek olup, tüm süreç yalnızca dijital ortamda gerçekleştirilecektir. Elektronik başvuru sistemi, başvuru sahiplerine işlemleri takip etme, gerekli belgeleri yükleme ve başvuru aşamalarında rehberlik etme imkanı sunmaktadır.

Başvuru yapmak isteyen her kişi veya kuruluş, Yönetmelik’in 5. maddesinde yer alan gerekliliklere uygun olarak gerekli bilgileri sağlamalıdır. Başvuru sahiplerinin, ilgili düzenlemede belirtilen tüm bilgileri doğru ve eksiksiz bir şekilde başvurularına dahil etmeleri zorunludur.

Eğer başvuru sahibi, üçüncü bir ülkede kurulu bir tüzel kişilik ise ve (AB) No 952/2013 sayılı Yönetmelik’in 5. maddesinin 31(b) bendine göre belirtilen durumlardan birine sahipse, başvuru sahibinin başvurusunda, başvurunun yapıldığı üye devletteki EORI numarası ve tüzel kişiliğin kurulduğu üçüncü ülkedeki adres bilgisi belirtilmelidir. Ayrıca, başvuru sahibinin faaliyet gösterdiği yerin tam adresi de başvuruda yer almalıdır.

Başvuru tamamlandıktan sonra, her başvuru, CBAM kayıt sisteminde otomatik olarak benzersiz bir başvuru referans numarasına atanacaktır. Bu referans numarası, başvurunun her aşamasında izlenebilirliğini sağlayarak, başvuru sürecinin etkin ve düzenli bir şekilde yönetilmesine olanak tanıyacaktır.

Başvuru sahibi, başvurusunda sağladığı bilgilerin herhangi bir değişikliğe uğraması durumunda, karar verilmeden önce bu değişiklikleri derhal yetkili mercie bildirmek zorundadır. Başvuru sahibinin başvurusu üzerinde yapılacak düzenlemeler nedeniyle yetkili mercinin başvuruyu yeniden değerlendirmesi gerektiğinde, CBAM Yönetmliği’nin 4(1) maddesinde belirtilen süre, 30 takvim günü kadar uzatılabilir.

Keza başvuru sahibi, başlatılan danışma süreci devam etmekteyken başvurusunu geri alırsa, yetkili merci danışma sürecini durduracak ve diğer Üye Devletlerin yetkili mercilerine ve Komisyona bildirimde bulunacaktır.

Başvurunun Yetkili Makam Tarafından Değerlendirilmesi

Yetkili makam, başvuruyu aldıktan sonra 120 takvim günü içinde değerlendirecektir. Bu noktada değerlendirme kriterleri değişiklik göstermekte olup uzman görüşü, üçüncü taraf görüşü ya da başvuru sahibinin sunduğu denetim raporlarına başvurulması mümkündür.

Başvuru sahibi, başvurunun sunulduğu Üye Devlet’te kuruluşu bulunmayan bir kişi ise, yetkili makam başvuruyu reddedecektir. Başvuru sahibine, reddin gerekçeleri derhal bildirilecektir.

15 Haziran 2025 tarihinden önce yapılacak yetkili CBAM beyan sahibi başvuruları için, yetkili makam başvuruyu 180 takvim günü içinde değerlendirecektir. Başvuruya ilişkin verilen karar, yetkili makam tarafından bu kararın CBAM kaydına işlemesi ile geçerlilik kazanacaktır.

Başvuru sahibi, yetkili makam tarafından istenen bilgileri ve gerekli destekleyici belgeleri, yetkili makamın belirlediği süre içinde temin etmek zorundadır. Bu süre, ek bilgi talep tarihinden itibaren 30 takvim gününü geçemez. Nitekim Uygulama Tüzüğü uyarınca ek bilgi talep edilen başvuruların değerlendirilme süresi, başvurunun alındığı tarihten itibaren 180 takvim gününü geçemez.

Yetkili makamın CBAM beyan sahibi statüsü verme kararının olumsuz olması durumunda, başvuru sahibi durum hakkında bilgilendirilecek olup başvuru sahibine gözlemlerini sunma imkânı tanınacaktır.

Ayrıca yetkili makam, başvuru sahibinin itiraz hakkını kullandığı durumlarda, itirazın ve sonuçlarının CBAM kayıt sistemine kaydedileceğini bildirecektir.

Yetkili Makamın İzin Verme Süreci ve Danışma Usulü

Yetkili makam, başvuruyu aldığı andan itibaren 45 takvim günü içinde, CBAM kaydı üzerinden, CBAM Yönetmeliği’nin 17(1) ikinci paragrafında belirtilen danışılan tarafları içeren danışma prosedürünü (consultation procedure) başlatacaktır.

Danışma prosedürü sırasında, yetkili makam aşağıdaki konularda danışmayı başlatacaktır:

  • Başvurulan kişinin yetkilendirilmiş CBAM beyan sahibi statüsü verilmesine itirazı olup olmadığı,
  • Başvuru sahibinin, kendi Üye Devleti’nde yetkilendirilme başvurusu yapıp yapmadığı,
  • Başvuru sahibine, kendi Üye Devleti’nde bir yetkilendirme verilip verilmediği,
  • Başvuru sahibinin, kendi Üye Devleti’nde yetkilendirmesinin iptal edilip edilmediği.

Danışma prosedürüne katılan taraflar, CBAM kaydına erişim sağlayarak, başvuru sahibinin EORI numarasını, iletişim bilgilerini, başvurunun durumunu ve üçüncü maddede belirtilen danışılan tarafların yanıtlarını inceleyebilecektir.

Yetkili CBAM Beyan Sahibi Statüsünün İptali

Yetkili CBAM beyan sahibi statüsü iptal edilen kişi, iptal tarihinden önce ithal edilen mallara ilişkin beyanda bulunma yükümlülüğünü, CBAM Yönetmeliğin 6. Maddesi uyarınca yerine getirmek zorundadır. Statüsü iptal edilen kişi, yukarıdaki yükümlülüğün yerine getirilmesinin ardından, dilediği zaman yeniden yetkilendirme başvurusu yapabilir.

Madde 22 uyarınca yapılan değerlendirme ve 27. Maddeye göre Yetkili CBAM beyan sahibinin dinlenmesinin ardından, yetkili otorite tarafından iptal kararı alınabilir. İptal kararı, her yıl 31 Mayıs öncesinde bildirilmişse, beyan, Yönetmeliğin 6. Maddesinin 2. Fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen bilgileri ve gerektiğinde (d) bendindeki bilgileri içerecektir; bu bilgiler, iptal kararının bildirilmesinden önce ithal edilen ve başka bir CBAM beyanı ile kapsanmayan mallara aittir. Şayet iptal kararı, her yıl 31 Mayıs sonrasında bildirilmişse, beyan, aynı bilgileri içerecektir ancak bu sefer söz konusu bilgiler, 1 Ocak’tan iptal kararının bildirildiği tarihe kadar ithal edilen mallara aittir.

Sonuç olarak statüsü iptal edilen kişiler iptal öncesinde ithal edilen mallara ilişkin tüm yükümlülüklerine uymak zorundadır. İptal edilmiş bir yetkiye sahip kişinin beyanları sunamaması durumunda yetkili otorite, CBAM beyanı yapılmamış ithal edilen mallar için bir CBAM beyanı oluşturacaktır. Bu beyan, iletilen bilgiler, yetkili otoritenin elindeki mevcut bilgiler ve Ek IV’te belirlenen yöntemlere göre varsayılan değerler (default values) referans alınarak hesaplanan gömülü emisyonlara dayanarak oluşturulacaktır.

Ayrıca beyanda belirtilen toplam CBAM sertifikaları, ilgili kişi tarafından, beyanın yapıldığı tarihten itibaren 15 takvim günü içinde teslim edilmelidir.