Programın Genel Amacı
Yeşil Dönüşüm Destek Programı, Türkiye’de imalat sanayinde faaliyet gösteren sermaye şirketlerinin çevre dostu ve sürdürülebilir üretim süreçlerine geçişini desteklemeyi amaçlamaktadır. Bu program, firmaların enerji verimliliğini artırmaları, atık yönetimini iyileştirmeleri, sera gazı emisyonlarını azaltmaları ve çevreye duyarlı teknolojiler geliştirmelerini teşvik eder. Program, aynı zamanda, sanayide çevre dostu dönüşümü hızlandırarak, Türkiye’nin ulusal ve uluslararası sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunmayı amaçlar.
Başvuru Süreci ve Şartları
- Başvuru Kanalları ve Portallar
Başvurular, yalnızca çevrimiçi ortamda kabul edilmekte olup, Yeşil Dönüşüm Destek Programı Portali üzerinden yapılmaktadır.
- Başvuru Koşulları
Programa sadece Türkiye’de yerleşik sermaye şirketleri başvurabilir.
Sadece imalat sanayinde faaliyet gösteren şirketler programa başvuru yapabilir. Sektörel bir çağrı olması durumunda, sektöre özgü başvurular da dikkate alınacaktır.
- Başvuru İçin Gerekli Belgeler
Başvurular sırasında tamamlanması gereken en önemli belgelerden biri Yol Haritası Raporudur. Bu rapor, proje başvurusunun tamamlanmasından sonra en geç 40 iş günü içerisinde sisteme yüklenmelidir.
Proje başvuru formu ile birlikte yol haritası raporu, başvuru sahibinin elektronik imzası ile onaylanmalıdır.
- Yetkilendirme Süreci
Başvuru sahiplerinin, E-TUYS sisteminde süresi geçerli bir yetkilendirmesi olması gerekmektedir. Yetkilendirme, 31/5/2018 tarihli ve 30437 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yatırım Teşvik Belgesi İşlemlerinin Elektronik Ortamda Yürütülmesine İlişkin Tebliğ’e uygun olarak yapılmalıdır.
Proje süreçlerine ilişkin tüm bildirimler, yatırımcılar tarafından belirlenen Yeşil Dönüşüm Liderine yapılacaktır. Bu lider, E-TUYS sisteminde şirket adına yetkilendirilmiş bir gerçek kişi olmalıdır.
Destek Kapsamı ve Kriterler
Yeşil Dönüşüm Destek Programı çerçevesinde projelerin desteklenmesi için, başvuru sahiplerinin belirli kriterlere uyması gerekmektedir. Destek kapsamı şu şekildedir:
- Destek Kapsamındaki Projeler
Projeler, başvuru sırasında sunulan Yol Haritası Raporu’nun uygun bulunması, yeşil dönüşüm uygulamaları içermesi ve programın amaçlarına hizmet etmesi koşuluyla desteklenir.
Destek kapsamında yapılacak harcamalar; arazi ve arsa alımları, bina ve inşaat giderleri, makine ve teçhizat temini, teknoloji ve yazılım yatırımları, danışmanlık hizmetleri, belgelendirme ve test masraflarını içerir.
- Desteklenmeyen Proje Türleri
Program, sadece mevcut tesislerde yapılacak yeşil dönüşüm yatırımlarını destekler. Komple yeni yatırımlar ve yenilenebilir enerji tesisi kurulumları bu program kapsamında değerlendirilmez, ancak bölgesel destekler kapsamında teşvik belgesi ile desteklenebilir.
Ayrıca, Ar-Ge faaliyetleri ve teknoloji geliştirme projeleri bu programın destek kapsamı dışındadır.
Proje Uygulama Süreci ve Koşullar
Yeşil Dönüşüm Destek Programı’na başvuruda bulunan projelerin uygulanması, belirli adımlar ve kriterler çerçevesinde gerçekleşir.
- Yol Haritası ve Proje Ekibi
Yatırımcı, proje başvurusunda, en az üç kişiden oluşan bir Yeşil Dönüşüm Ekibi oluşturmalıdır. Bu ekibin sorumlulukları arasında, yeşil dönüşüm sürecinin koordinasyonu ve projelerin sağlıklı bir şekilde hayata geçirilmesi yer alır. Ekipte yer alacak kişiler, proje hedeflerine ulaşmada kilit rol oynar.
Ayrıca, yatırımcılar bir Yeşil Dönüşüm Lideri belirlemek zorundadır. Bu lider, yeşil dönüşüm sürecini yönetecek ve tesiste bu dönüşüm kültürünün yerleşmesini sağlayacaktır.
- Proje Hedefleri ve Performans Kriterleri
Yatırımcılar, projeleri için belirli ve ölçülebilir hedefler belirlemelidir. Bu hedefler arasında enerji tüketiminde azalma, sera gazı emisyonlarının düşürülmesi, atık yönetimi iyileştirmeleri gibi performans göstergeleri yer alır.
Proje performans göstergeleri, birim üretim başına şu alanlarda iyileştirme sağlamayı hedeflemelidir:
- Enerji tüketimi
- Sera gazı emisyon miktarı
- Karbon ayak izi
- Hammadde tüketimi
- Su tüketimi
- Atık su kirlilik yükü
- Geri dönüştürülmüş girdi miktarı
Başvurular sırasında mevcut durumla ilgili ölçüm bilgileri sunulmalı ve projenin uygulanmasından sonra nihai durum ölçüm bilgileri paylaşılmalıdır.
- Performans İzleme ve Başarı Kriterleri
Proje başarı kriterleri doğrultusunda, başvuruda belirlenen hedeflerin en az %75 oranında gerçekleştirilmesi zorunludur. Bu oranı yakalayamayan projeler, programın amaçlarına uygun görülmeyerek başarısız sayılacaktır.
Projelerin başarı oranları, uygulama süresince yapılan ölçümler ve nihai değerlendirmeler ile belirlenecektir. Hedeflerine ulaşamayan projeler, ilgili teşviklerden faydalanma haklarını kaybedecek ve Yeşil Dönüşüm Merkezi unvanları iptal edilecektir.
Değerlendirme ve Proje Sonuçlandırma Süreci
- Başvuruların Değerlendirilmesi
Başvurular, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde değerlendirilir. Projelerin çağrı şartlarına uygunluğu, sürdürülebilirlik hedeflerine katkısı ve yol haritasının niteliği dikkate alınarak incelenir.
Stratejik Araştırmalar ve Verimlilik Genel Müdürlüğü, projelere destek kararı verdikten sonra, başvuru sahiplerinin Yatırım Teşvik Belgesi başvurusunu yapmaları için projeleri Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne yönlendirir.
- Proje Başarı Oranı ve Destek
Yatırımcılar tarafından başvuruda belirtilen proje hedeflerinin gerçekleşme oranı, %75’in üzerinde olmalıdır. Aksi takdirde, proje başarısız sayılır ve destek iptal edilir. Program kapsamında başarılı olan projeler, Yeşil Dönüşüm Merkezi unvanı ile ödüllendirilir ve bu unvan, projelerin tamamlanmasına kadar korunur.
Çağrı kapsamında başvurusu yapılan projelerin büyüklüğü 30 Milyon TL’den az olamaz.
- Tekrar Başvuru Koşulları
Desteklenmeyen projeler, aynı içerikle bir yıl içinde tekrar başvuruda bulunamazlar. Ancak projelerde yapılan değişiklikler ve iyileştirmeler ile yeni başvurular yapılabilir.
Değerlendiriciler ve Görevleri
- Değerlendirici Kuruluşlar
Proje başvuruları ve yol haritası raporları, yetkin ve akredite kurumlar tarafından değerlendirilecektir. Bu değerlendiriciler TÜBİTAK MAM, TSE gibi kurumlardan seçilebilir ve projelerin izlenmesi, revizyonu ve nihai değerlendirmeleri yapılır.
Değerlendirici kurumlar, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından oluşturulmuş olan Değerlendirici Listesi üzerinden seçilecektir. Bu liste, Yeşil Dönüşüm Destek Programı Portali’nde yayınlanarak başvuru sahiplerinin erişimine açılacaktır.
- Değerlendiricilerin Görevleri ve Süreç
Değerlendiriciler, projelerin başvurusu aşamasında Yol Haritası Raporunu inceleyip, uygunluk değerlendirmesi yapar.
Projelerin izleme, revizyon ve yerinde inceleme aşamalarında da değerlendiriciler aktif rol oynar. Nihai durum ölçümü yapılırken projelerin başarı oranları, başvuruda belirtilen performans hedefleriyle kıyaslanarak raporlanır.
Tüm değerlendirme süreçleri, Yeşil Dönüşüm Destek Programı Portali üzerinden yürütülecektir. Değerlendiricilere yapılan ödemeler, ilgili mevzuata uygun olarak yapılacak ve projelerin başarısına göre şekillenecektir.
Proje Sonuçlandırma ve İzleme
- Projenin Başarı Ölçütleri
Projenin tamamlanması sonucunda, belirlenen hedeflerin en az %75’inin gerçekleştirilmesi zorunludur. Bu başarı oranına ulaşan projeler, Yeşil Dönüşüm Merkezi unvanını korur.
Proje başarısının ölçülmesi için, başvuru sırasında sunulan mevcut durum bilgileri ve projenin tamamlanmasının ardından yapılan nihai durum ölçümleri karşılaştırılır. Bu ölçümler, geçerli bilimsel yöntemlere dayandırılmalıdır.
- Başarısız Projeler
Hedeflerine ulaşamayan projeler, programın amaçlarına uygun olmadığı gerekçesiyle başarısız sayılacaktır. Bu projelerin bağlı bulunduğu Yol Haritası Raporu geçersiz sayılacak ve Yeşil Dönüşüm Merkezi unvanı iptal edilecektir.
Başarısız olan projelerin bağlı bulunduğu yatırım teşvik belgeleri de değerlendirmeye alınarak, başka teşvik programlarından yararlanabilme imkânı olabilir. Bu durumda, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, projenin niteliğine uygun başka bir yatırım teşvik programı sunabilir.
- Başarı Oranına Göre Teşvikler
Proje hedeflerine ulaşıldığında, belirlenen performans kriterlerine göre devlet yardımları ve teşvikler sağlanacaktır. Bu teşvikler, 3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar doğrultusunda verilecek olup, yatırım teşvik belgeleri ile projelere finansal destek sağlanacaktır.
- Projelerin İzlenmesi ve Raporlanması
Proje süreci boyunca yatırımcılar, belirlenen aralıklarla projenin gelişim durumunu bakanlığa raporlayacaktır. Bu raporlar, projelerin program amaçlarına ne kadar uygun ilerlediğini değerlendirmek için kullanılacaktır.
Proje sonrasında ise nihai değerlendirme raporu sunulacak ve bu rapor, proje başarısını ortaya koyacaktır. Nihai rapor, projenin başarıya ulaştığını ve belirlenen hedeflere uygun ilerlediğini kanıtlayacaktır.
Sonuç:
Yeşil Dönüşüm Destek Programı, Türkiye’deki imalat sanayi firmalarının çevre dostu üretim yöntemlerine geçişini teşvik ederek, sürdürülebilir kalkınmayı desteklemeyi amaçlayan kapsamlı bir programdır. Projelerin desteklenmesi için belirlenen ölçülebilir ve somut hedefler, programın başarısını garanti altına almakta ve çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşılmasına yardımcı olmaktadır. Başvuru sahipleri, projenin her aşamasında profesyonel ve teknik destek alarak, programın sağladığı avantajlardan en iyi şekilde yararlanabilirler.
Program, yatırımcıların sadece çevre dostu projeleri hayata geçirmelerine yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda enerji verimliliği, karbon ayak izi azaltma, atık yönetimi ve kaynakların sürdürülebilir kullanımı gibi alanlarda sektörel dönüşümleri hızlandırarak, Türkiye’nin uluslararası rekabet gücünü de artırır. Bu kapsamda, yatırımcıların projelerinde bilimsel tekniklere ve yeşil dönüşüm hedeflerine uygun hareket etmeleri büyük önem taşımaktadır. Başarıya ulaşan projeler, Yeşil Dönüşüm Merkezi unvanı ile ödüllendirilerek, bu alanda diğer firmalara da örnek teşkil eder.