1. TSRS nedir?

Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (“TSRS”) ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun (“KGK”) kurul kararı 32414 sayılı ve 29.12.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

TSRS ve Uygulama Kapsamına ilişkin Kurul Kararları 29 Aralık Cuma günü Resmi Gazete’de yayınlanmasıyla, Türkiye’de günümüze kadar gönüllülük esasına dayanan sürdürülebilirlik raporlamaları, bu karar ile mevzuata göre zorunlu hale gelmiştir.

İlgili karar uyarınca sürdürülebilirlik raporu “bir işletmenin çevresel, sosyal ve yönetişim hususlarına ilişkin olarak TSRS’ler uyarınca hazırladığı sürdürülebilirlik raporu, entegre rapor, entegre faaliyet raporu, yönetici raporu vb. adlarla yayınladığı rapor” olarak tanımlanmıştır.

  1. TSRS’lerin diğer standartlar ile ilişkisi nedir?

KGK, kuruluş ve işletmeler tarafından gerçekleştirilecek ulusal sürdürülebilirlik raporlaması kapsamında Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (International Financial Reporting Standards- “IFRS”) bünyesinde oluşturulan Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (International Sustainability Standards Board- “ISSB”) tarafından yayınlanan IFRS S1-Sürdürülebilirlik ile İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler (“General Requirements for Disclosure of Sustainability-related Financial Information) ve IFRS S2-İklimle İlgili Bildirimler (“Climate-related Disclosures”) standartlarının belirlenmesine karar verilmiştir.

Kararda TSRS 1, Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler ve TSRS 2 İklimle İlgili Açıklamalar olarak yayınlanan standartların kabulü ile uluslararası alanda geçerlilik ve uygulamada bütünlük ve konsolidasyon sağlanması amaçlanmaktadır.

Her iki Standart da İklimle İlgili Finansal Açıklamalar Görev Gücü’nün (Task Force on Climate-related Financial Disclosures- “TCFD”) tavsiyelerine dayanmaktadır. IFRS S1 ve IFRS S2, sürdürülebilirlik açıklamalarını kolaylaştırmak için TCFD tavsiyeleri, SASB Standartları, CDSB Çerçevesi, Entegre Raporlama Çerçevesi ve Dünya Ekonomik Forumu metrikleri üzerine inşa edilmiş ve bunları birleştirmiştir. Örneğin, TCFD kapsamında entegre rapor yayımlayan finansal kuruluşlar TSRS’nin içeriğine yakın şekilde raporlama yapsa da TSRS kuruluş ve işletmelere birçok ilave yükümlülük getirecektir.

IFRS S1 gerekliliklerine uymak için, bir şirketin sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatları hakkında ‘önemli bilgileri’ açıklaması gerekmektedir. Bu bilgilerin “atlanması, yanlış ifade edilmesi veya gizlenmesinin, genel amaçlı finansal raporların birincil kullanıcılarının bu raporlara dayanarak alacakları kararları etkilemesi makul bir şekilde beklenebiliyorsa” bilgi önemli olarak nitelendirilebilir.

IFRS S1 ayrıca sağlanan bilgilerin sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatların “tam, tarafsız ve doğru bir tasvirini” sağlamasını gerektirir.

IFRS S2, iklimle ilgili belirli açıklamaları ortaya koyar ve IFRS S1 ile birlikte kullanılmak üzere tasarlanmıştır. IFRS S2, şirketlerin yönetişimi, stratejisi, risk yönetimi ve iklimle ilgili ölçümleri ve hedefleri ile ilgili bilgileri açıklamasını gerektirir.

Standartın amacı doğrultusunda, iklimle ilgili riskler, “şirket üzerinde olumsuz etkilere neden olma potansiyeline sahip olan durumlar” olarak kabul edilmektedir ve bu riskler fiziksel ve geçiş riskleri olabilir. Geçiş riskleri, teknolojinin gelişmesi veya yeni politikalar benimsenmesi sonucu ortaya çıkanları ifade etmektedir.

IFRS S2, iklimle ilgili spesifik açıklamaları gerektirmekte olup IFRS S2 kapsamında gerekli olan iklimle ilgili ölçümler, Kapsam 1, 2 ve 3 sera gazı (GHG) emisyonlarının raporlanmasını içermektedir.

İlaveten TSRS düzenlemesinin ekinde muhakemede bulunurken işletme, -bu Standardın amacına ulaşılmasında işletmeye yardımcı olduğu ve TSRS’ler ile çelişmediği sürece- aşağıdaki kaynaklara atıfta bulunabilir ve bunların uygulanabilirliğini değerlendirebileceği belirtilmiştir. Bu standartlar aşağıdaki şekilde sayılmıştır:

(a) Küresel Raporlama Girişimi Standartları (GRI) ve

(b) Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (ESRS).

Ancak, TSRS’lerdeki hükümleri uygulamaksızın belirtilen rehberlik kaynaklarını uygulaması durumunda işletme, TSRS’ler ile ilgili açık ve koşulsuz bir uyum beyanında bulunamayacağı ifade edilmiştir.

Bu bağlamda, kapsama giren işletmelerin diğer sürdürülebilirlik raporlama standartları ve çerçevelerinin yanında mutlaka TSRS’ye de uyum sağlaması gerekeceği görülmektedir.

  1. Kimler için zorunludur?

Resmî Gazete’de yayımlanan Kurul Kararında belirli işletmelerin 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren zorunlu sürdürülebilirlik raporlamasına tabi olacağı açıklanmıştır. Hangi işletmelerin bu kapsamda olacağına dair kamuoyunda çeşitli soru işaretlerinin oluşması neticesinde daha açıklayıcı bilgi verilmesi amacıyla ilgili Kararın 3’üncü maddesinde sürdürülebilirlik uygulaması kapsamına giren işletmeler sayılmaktadır. Buna göre:

19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun düzenleme ve denetimine tabi bankalar, her ne kadar aşağıdaki listede sayılmış olsalar dahi, herhangi bir eşik değere tabi olmaksızın zorunlu raporlama kapsamındadırlar.

Ancak Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu bünyesinde yer alanlar bankalar bu uygulamadan muaf tutulmuştur.

Zorunlu olmamakla birlikte, kapsam dışında yer alan işletmeler de gönüllülük esasına göre Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarına uygun raporlama yapabileceklerdir.

Bankalar dışındaki işletmeler bakımından ise üç kriter belirlenmiş olup bu kriterler:

  • Aktif toplamı 500 milyon TL,
  • Yıllık net satış hasılatı 1 milyar TL,
  • Çalışan sayısı 250 kişi

olarak sayılmıştır.

Bu ölçütlerden en az ikisini art arda iki raporlama dönemi aşan ve karar kapsamına alınmış olan işletmeler, ilgili standartlar uyarınca raporlama yapmakla yükümlü olacaktır.

Karar kapsamına alınan kurum, kuruluş ve işletmeler ise:

  • 6362 sayılı Kanun uyarınca Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetime tabi olan ve karar kapsamında belirtilen şirketler,
  • 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun düzenleme ve denetimine tabi olan ve karar kapsamında belirtilen işletmeler,
  • 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ve Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet göstermekte olan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri,
  • Borsa İstanbul Piyasalarında faaliyet göstermesine izin verilen ve karar kapsamında belirtilen şirketler

olarak belirtilmiştir.

  1. Uygulamaya ilişkin esaslar nelerdir?

Eşik değerlere tabi işletmelerin belirtilen üç ölçütten en az ikisinin eşik değerini art arda iki hesap döneminde aştığı takdirde müteakip hesap döneminden itibaren TSRS uygulama kapsamına tabi olacaktır.

Eşik değerleri aştığı için TSRS uygulama kapsamına tabi işletme, art arda iki hesap döneminde üç ölçütten en az ikisine ait eşik değerlerin altında kaldığı ya da bir hesap döneminde bu ölçütlerden en az ikisine ait eşik değerlerin yüzde yirmi veya daha fazla oranda altında kaldığı takdirde müteakip hesap döneminden itibaren TSRS uygulama kapsamından çıkacaktır.

Eşik değerler ve ilgili ölçütler değerlendirilirken işletmeler, bağlı ortaklık ve iştirakleriyle birlikte değerlendirilecektir.

  1. Sürdürülebilirlik raporlamasına ilişkin geçiş hükümleri nelerdir?

Karar’ın geçici maddeleri uyarınca, TSRS’lerin uygulandığı ilk raporlama döneminde işletmelerin karşılaştırmalı bilgileri sunma zorunluluğu bulunmayacaktır.

İlaveten işletmeler TSRS’leri uyguladıkları ilk yıl, ilgili döneme ilişkin finansal raporlarını yayınladıktan sonra sürdürülebilirlik raporlarını yayımlayabileceklerdir.

Bu geçiş muafiyetine ilişkin olarak işletmeler sürdürülebilirlik raporlarını;

  1. Ara dönem finansal rapor sunulması gerekiyorsa, ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem finansal raporla aynı tarihte,
  2. İhtiyari olarak ara dönem finansal raporlama yapılması durumunda, raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ayı geçmemek kaydıyla, ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem genel amaçlı finansal raporla aynı tarihte,
  3. Herhangi bir ara dönem finansal rapor sunulmaması durumunda, TSRS’lerin ilk kez uygulandığı yıllık raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ay içerisinde, raporlayacağı ifade edilmiştir.

Ayrıca, İşletmelerin, uygulama kapsamı çerçevesinde TSRS’leri uyguladıkları ilk iki yıllık raporlama dönemlerinde Kapsam 3 sera gazı emisyonlarını açıklamaları zorunlu değildir.

  1. TSRS kapsamında raporlama periyodu nedir?

İşletmeler TSRS’ler uyarınca 1 Ocak 2024’ü takip eden yıllık raporlama dönemlerinde raporlama yapacaklardır. TSRS uyarınca raporlamanın yıllık periyotlarla yapılacağı ifade edilmektedir.

Yukarıda bahsedilen geçiş dönemi muafiyeti kapsamında raporlamalarda, ara dönem finansal rapor sunulması gerekiyorsa, ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem finansal raporla aynı tarihte, ihtiyari olarak ara dönem finansal raporlama yapılması durumunda, raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ayı geçmemek kaydıyla, ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem genel amaçlı finansal raporla aynı tarihte, herhangi bir ara dönem finansal rapor sunulmaması durumunda ise TSRS’lerin ilk kez uygulandığı yıllık raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ay içerisinde yapılabilecektir.

  1. TSRS 1 nedir?

TSRS 1, “Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler”i içermektedir. TSRS 1, işletmenin sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatları hakkında genel amaçlı finansal raporların asli kullanıcılarına işletmeye kaynak sağlamalarına ilişkin kararlar verilmesi sırasında faydalı olacak bilgileri açıklamasını zorunlu kılmaktır.

TSRS 1, bir işletmenin kısa, orta, uzun vadede nakit akışlarını, finansmana erişimini veya sermaye maliyetini makul ölçüde etkilemesi beklenebilecek sürdürülebilirlikle ilgili tüm riskler ve fırsatlar hakkında bilgi açıklamasını zorunlu kılmaktadır. İlaveten TSRS S1 kapsamında bir işletmenin sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarını nasıl hazırlayacağı ve raporlayacağı açıklanmaktadır.

Bu bağlamda, işletmeler genel amaçlı finansal tablolarının Türkiye Muhasebe Standartlarına veya diğer Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığına bakılmaksızın TSRS’leri uygulayabilecektir.

  1. TSRS 2 nedir?

TSRS 2 “İklimle İlgili Açıklamalar”ı içermektedir. Bir işletmenin genel amaçlı finansal raporların asli kullanıcılarına işletmeye kaynak sağlamaya ilişkin kararlar alınması sırasında faydalı olacak, iklimle ilgili riskler ve fırsatlar hakkında bilgi açıklamasını zorunlu kılmaktır.

TSRS 2, bir işletmenin kısa, orta veya uzun vadede nakit akışlarını, finansmana erişimini veya sermaye maliyetini makul ölçüde etkilemesi beklenebilecek iklimle ilgili riskler ve fırsatlar hakkındaki bilgileri açıklamasını gerektirmektedir.

TSRS 2 kapsamında

  • İşletmenin iklimle ilgili maruz kaldığı aşağıdaki riskler:
  • İklimle ilgili fiziksel riskler ve
  • İklimle ilgili geçiş riskleri ve
  • İşletme için mevcut olan iklimle ilgili fırsatlar

uygulanmaktadır.

  1. TSRS kapsamında “önemli bilgi” nedir?

TSRS kapsamında, işletmenin, sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatlara ilişkin olarak, işletmenin gelecekteki finansal yeterliliğini etkilemesi makul ölçüde beklenebilecek “önemli bilgileri” açıklayacağı ifade edilmiştir.

Düzenleme uyarınca önemli bilgi; “Sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalar bağlamında bilgi; bilginin verilmemesinin, yanlış verilmesinin veya gizlenmesinin; genel amaçlı finansal raporların asli kullanıcılarının, finansal tablolar ile sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaları içeren ve belirli bir raporlayan işletme hakkında bilgi sağlayan bu raporlara dayanarak verecekleri kararları etkilemesi makul ölçüde bekleniyorsa önemlidir.” şeklinde tanımlanmıştır.

  1. TSRS kapsamında “karşılaştırmalı bilgi” nedir?

TSRS kapsamında, başka bir TSRS uyarınca aksine izin vermedikçe veya aksini gerektirmedikçe, işletme raporlama döneminde açıklanan tüm tutarlar için önceki dönemle ilgili karşılaştırmalı bilgileri açıklayacağı, bu tür bilgilerin, raporlama dönemindeki sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların anlaşılması açısından faydalı olması durumunda, işletme, sürdürülebilirlikle ilgili açıklayıcı ve tanımlayıcı finansal bilgiler için de karşılaştırmalı bilgileri açıklayacağı belirtilmiştir. Bu bilgiler sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarda raporlanan tutarlar; örneğin, metrik ve hedeflerle veya sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatların mevcut ve öngörülen finansal etkileriyle ilgili olabilecektir.

Bu hususa ilişkin geçiş dönemi kapsamında muafiyet söz konusudur. Ancak işletmelerin karşılaştırmalı bilgileri sunabilmek adına gerekli hazırlıklara başlaması önem arz etmektedir.

  1. Ne zaman yürürlüğe girecek?

TSRS’ler, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren kapsam içinde bulunan yani, eşik değerlere tabi işletmelerden belirtilen ölçütlerinden en az ikisinin esik değerlerini art arda iki raporlama döneminde aşanlar için yürürlüğe girmiştir.

  1. Zaman çizelgesi

Zorunlu raporlama için zaman çizelgesi aşağıdaki şekilde öngörülmektedir:

Aralık 2023: Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarının yayımlanması

Ocak 2024: İlk raporlama döneminin başlangıcı

2025: TSRS kapsamında ilk sürdürülebilirlik raporlarının yayımlanması

2026: Sürdürülebilirlik raporlarına ilişkin güvence denetimlerine başlanması