Konu: Sürdürülebilir Ürünler İçin Eko-tasarım Yönetmeliği (Ecodesign for Sustainable Products Regulation, ESPR)
Tarih: 07.10.2022
30 Mart 2022’de Avrupa Komisyonu, sürdürülebilir ürünler için eko-tasarıma ilişkin bir yasa teklifi, yapı ürünleri yönetmeliğinin revizyonu için bir yasa teklifi ve sürdürülebilir tekstil ürünleri için bir Strateji de dahil olmak üzere uzun zamandır beklenen “Döngüsel Ekonomi Paketini” yayınlamıştır.
Sürdürülebilir Ürünler için Eko-tasarım Yönetmeliği (Ecodesign for Sustainable Products Regulation, “ESPR”), Avrupa Birliği’nin döngüsel ekonomi eylem planının temel taşı olarak görülmektedir.
Sürdürülebilir Ürünler için Eko-tasarım Yönetmeliği, mevcut Eko-tasarım Direktifi üzerine inşa edilecek ve enerji ürünlerinden, AB pazarına sunulan hemen hemen tüm fiziksel mal kategorilerine (gıda ve canlı organizmalar içeren ürünler hariç) genişletilecektir.
Ürüne özel önlemler, ayrıntılı etki değerlendirmesine dayalı olacak ve yetkilendirilmiş yasalar yoluyla kabul edilecektir.
- 2024 yılına kadar Avrupa Komisyonu, mevcut Eko-tasarım Direktifi kapsamındaki çalışmalarına devam edecek ve enerji kullanımında ve enerji ile ilgili ürünlerden malzeme tüketiminde daha fazla azalma sağlayacak ve şimdi ek ürünler de dahil olacaktır.
- 2024’ten sonra – yeni Yönetmelik kabul edildiğinde – enerji ile ilgili olmayan ürünler için yeni kurallar geçerli olacaktır. Tüm ürünler aynı anda ele alınmayacak ve daha yüksek çevresel etkiye sahip süreçler önceliğe sahip olacaktır.
Mevcut Eko-tasarım Yönetmeliği, ürün performanslarını iyileştirmek için (özellikle enerji verimliliği için) düzenleyici bir araç olarak uygun ve etkili görülmektedir.
Sürdürülebilir Ürünler için Eko-tasarım Yönetmeliği, zorunlu “Yeşil Kamu Alımları“ kriterlerini etkinleştirecektir. “Yeşil Kamu Alımları” olarak ifade edilen bu yeni kamu politikası, “aracı yetkililerin, mal, hizmet veya yapım işi tedarik ederken yaşam döngüsü de dâhil olmak üzere bir ürünün tüm aşamaları için çevreye olan zararlı etkilerini dikkate alması” anlamına gelmektedir.
Yaşam döngüsü değerlendirmelerine odaklanarak tedarik zinciri boyunca bilgi akışını sağlamak için Dijital Ürün Pasaportu (“Digital Product Passport, DPP”) gerekecektir. Dijital ürün pasaportu, AB piyasalarına sürülecek ürünlerin tüm yaşam döngülerine ilişkin bilgilerin döngüsel ekonomi modelinin yaygınlaşması adına tüm paydaşlar tarafından kolayca erişilebilir olmasını sağlayacak şekilde elektronik ortamda paylaşılmasıdır. Döngüsel, dayanıklı, yeniden kullanılabilir, geri dönüştürülebilir ürünleri piyasada norm haline getirebilecek bu tip standartların oluşması döngüsel ürünlerin piyasada daha çok yer bulmasını sağlamanın yanında, yeşil aklama ile mücadelede önemli bir rol oynayacaktır.
Avrupalı şirketler, Sürdürülebilir Ürünler için Eko-tasarım Yönetmeliği’ve kapsamında bulunan dijital ürün pasaportuna; üreticilere, kilit tedarik zinciri aktörlerine, tüketicilere ve piyasa gözetim yetkililerine ilgili bilgileri sağladığı ve böylece döngüsel ekonomiye giden yolu kolaylaştırdığı için olumlu bakmaktadır.
Sürdürülebilir Ürünler için Eko-tasarım Yönetmeliği, satılmayan tüketim mallarının imhasını önlemek ve durdurmak için önlemler içermekte olup, ilk adım olarak, satılmayan ürünleri ıskartaya çıkaran büyük işletmeler, yeniden kullanım, yeniden imalat, geri dönüşüm, enerji geri kazanımı ve yeniden kullanım için gönderilen ıskarta ürünlerin hacmi hakkında bilgi sağlamalıdır.
Yönetmelik ayrıca, düzenlenecek ürün kategorilerine bağlı olarak satılmayan ürünlerin imhasını tamamen yasaklama imkânı da sağlayacaktır.
Bu düzenleme kapsamında, ürünlerin sürdürülebilirliği ve döngüselliği bakımından tüketicilerin daha fazla bilgi sahibi olması amacıyla üreticilere birtakım yükümlülükler yüklenmiş olup, sürdürülebilirlik ve çevresel parametreleri, üretim süreçleri ile ilgili bilgileri zorunlu olarak açıklaması söz konusu olacaktır.