Avrupa Finansal Raporlama Danışma Grubu (EFRAG), Avrupa Komisyonu’nun yönlendirmesi doğrultusunda, ESRS’nin sadeleştirilmesi amacıyla kapsamlı bir çalışma başlatmıştır. Bu çalışma, Avrupa Birliği’nin sürdürülebilirlik raporlama yükümlülüklerinin daha etkin ve verimli bir şekilde uygulanabilmesini sağlamayı hedeflemektedir. Bu kapsamda veri noktalarının azaltılması, hukuki belirsizliklerin giderilmesi ve raporlama sürecinin basitleştirilmesi gibi unsurlar, bu sadeleştirme sürecinin temel bileşenleridir.

Bilindiği üzere Avrupa Finansal Raporlama Danışma Grubu (European Financial Reporting Advisory Group – “EFRAG”), Avrupa Komisyonu’nun yönlendirmesi doğrultusunda Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları’nın (European Sustainability Reporting Standards – “ESRS”) sadeleştirilmesine yönelik kapsamlı bir çalışma başlatmıştır. Bu çalışma, Avrupa Birliği’nin Omnibus paketi kapsamında, Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (Corporate Sustainability Reporting Directive – “CSRD”) ve diğer sürdürülebilirlik düzenlemelerinin yükünü azaltmaya yönelik genel bir çabanın parçasıdır.

Çalışmanın Amacı ve Kapsamı

EFRAG Sürdürülebilirlik Raporlama Kurulu (Sustainability Reporting Board – “SRB”) tarafından onaylanan yeni çalışma planı, mevcut ESRS kapsamında yer alan veri noktalarının önemli ölçüde azaltılmasını hedeflemektedir. Bu doğrultuda, EFRAG’ın temel amacı, raporlama yükünü azaltırken aynı zamanda standartların bütünlüğünü ve uluslararası uyumunu korumaktır.

Avrupa Komisyonu, EFRAG’dan 2025 yılı Ekim ayı sonuna kadar sadeleştirilmiş standartlara ilişkin taslaklarını sunmasını talep etmiştir. Bu çerçevede yürütülen revizyon çalışması, yalnızca teknik anlamda veri noktalarının sayısal azaltımını değil, aynı zamanda kullanıcı dostu bir raporlama sistemi oluşturulmasını da kapsamaktadır. EFRAG’ın hedefi; raporlamayı sadece kolaylaştırmak değil, aynı zamanda uluslararası standartlarla daha yüksek düzeyde uyumlu hale getirmektir.

Zorunlu-İsteğe Bağlı Ayrımının Gözden Geçirilmesi

EFRAG’ın çalışma planı sadeleştirme stratejisinin ilk adımı olarak, ESRS içinde yer alan tüm veri noktalarının hukuki niteliğini ve uygulanabilirliğini değerlendirmeye tabi tutmuştur. Şu anda, ESRS’de yer alan veri noktalarının büyük bir kısmı zorunludur ve bu noktalar çifte önemlilik (double materiality) ilkesine göre değerlendirilmiştir. Bu, sadece şirketin finansal performansını değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal etkilerini de dikkate almayı gerektiren bir yaklaşımdır.

EFRAG, bu noktaların sayısının azaltılmasını, özellikle de önemlilik kriterine göre raporlanması zorunlu olmayan verilerin çıkarılmasını önermektedir. Özellikle, “zorunlu (shall)” ve “isteğe bağlı (may)” veri noktalarının statülerinin yeniden değerlendirilmesi gündemdedir.

Halihazırda ESRS içinde yer alan 269 adet “isteğe bağlı” veri noktasının, bağlayıcı olmaması sebebiyle uygulamada tereddütler doğurabileceği değerlendirilmiştir. Dolayısıyla bu noktaların gönüllü rehberlik kapsamına alınarak ESRS’nin ana metninden çıkarılması veya net bir şekilde “uygulanması zorunlu değildir” ibaresiyle belirtilmesi yönünde görüşler oluşmuştur. “Zorunlu” olarak belirtilen veri noktalarının sayısı 780’in üzerinde olup bu noktaların %75’inden fazlası çifte önemlilik (double materiality) ilkesine göre önemlilik değerlendirmesine tabidir. Bu noktaların bir kısmının “en az önemli” olarak sınıflandırılarak standartlardan çıkarılması da gündeme alınmıştır.

EFRAG’ın sadeleştirme sürecindeki önemli hedeflerinden biri de önemlilik değerlendirmesinin daha anlaşılır hale getirilmesidir. Şu anda ESRS’de, önemlilik değerlendirmeleri şirketlerin takdirine bırakılmakta ve bu durum, uygulama sırasında farklılıklar ve belirsizlikler yaratmaktadır. EFRAG, bu belirsizlikleri ortadan kaldırarak daha net ve tutarlı bir raporlama süreci oluşturmayı amaçlamaktadır.

Sadeleştirme çalışmaları sırasında, özellikle tahmine dayalı göstergeler ve ileriye dönük bilgiler gibi veri noktalarının zorunlu tutulmasının şirketler için orantısız yük oluşturduğu belirtilmiştir. Bu nedenle, bu tür metriklerin, yalnızca veri kalitesi yeterli olduğunda raporlanması önerilmektedir.

Bu bağlamda, söz konusu değerlendirme sonucunda, sadece veri noktalarının sayısı değil, aynı zamanda hangi bilgilerin zorunlu olduğu ve hangilerinin gönüllü rehberlik kapsamında kaldığı daha açık şekilde tanımlanarak şirketlerin hukuki risklerinin azaltılması hedeflenmektedir.

Uluslararası Standartlar ve ISSB ile Uyum

EFRAG, sürdürülebilirlik raporlamasında uluslararası standartlarla uyum sağlanmasını önemli bir hedef olarak belirlemiştir. Bu kapsamda, Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (International Sustainability Standards Board – “ISSB“) ile uyumun artırılması yönünde çalışmalar yapılacaktır.

Özellikle 1.000’den fazla çalışanı olan şirketlerin hem Avrupa Birliği bünyesinde ESRS hem de küresel düzeyde ISSB standartlarına uygun raporlama yükümlülüğü altında olacağı dikkate alındığında, bu uyumun önemi artmaktadır.

Mevcut durumda ESRS’nin ISSB ile %90’ın üzerinde uyumlu olduğu ifade edilse de, terminoloji uyumu sağlanarak, temel kavramların daha uyumlu hale getirilmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda terimlerin eşleştirilmesi ve veri kümelerinin ISSB standartlarına yakınlaştırılması amacıyla yeni düzenlemeler yapılması öngörülmektedir.

Danışma Süreci

EFRAG, özellikle 2024 yılı itibarıyla raporlama yükümlülüğü altına giren şirketleri ve ilgili paydaşları hedefleyen bir geri bildirim çağrısı yayımlamıştır. Görüş toplama süreci, çevrim içi bir anket aracılığıyla yürütülmekte olup, EFRAG tarafından, denetçiler ve kullanıcılar gibi çeşitli paydaşlarla düzenlenen mülakatlar ve atölye çalışmalarıyla da desteklenmektedir.

Kamuoyu görüş çağrısı kapsamında, paydaşlardan öncelikle genel amaçlı sürdürülebilirlik raporlamasında en az önem arz eden ya da uygulamada en fazla sorun yaratan zorunlu veri noktalarının belirlenmesine yönelik değerlendirmelerini iletmeleri beklenmektedir.

Bunun yanında, mevzuatta yer alan ve açıklığı yetersiz kalan hükümlerin nasıl iyileştirilebileceğine dair görüşler, ESRS ile diğer AB mevzuatları arasındaki tutarlığın artırılması için öneriler ile yalnızca önemli bilgilerin raporlanmasını, gereksiz bilgilerin sunulmamasını ve önemlilik değerlendirme sürecinde gereksiz kaynak kullanımının önlenmesini teminen önemlilik ilkesinin geliştirilmesine yönelik katkılar talep edilmektedir.

Bu çağrı kapsamında şirketlerin, sektörel temsilcilerin ve diğer paydaşların 6 Mayıs tarihine kadar yanıtlarını iletmiş olmaları beklenmektedir. Geçirilen danışma süreci kapsamında elde edilen geri bildirimler katılımcıların genel eğilimlerini yansıtacak şekilde topluca analiz edilecektir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda gerekli adımların atılması planlanmaktadır.

Ayrıca önümüzdeki günlerde bir kamuoyu istişare sürecinin başlatılması ve taslak revizyonların kamuoyunun görüşüne açılması planlanmaktadır.

EFRAG’ın ESRS üzerindeki sadeleştirme çalışmaları, sürdürülebilirlik raporlaması yükümlülüklerinin daha etkin ve anlaşılır bir biçimde uygulanmasını sağlamak açısından önemli bir adımdır. Ancak, sadeleştirme sürecinin kapsamı ve yöntemi, bazı temel bilgi gerekliliklerinin göz ardı edilmesi riskini de beraberinde getirmektedir. Bu durum, raporların paydaşlar açısından yeterli şeffaflığı sağlamaması veya karşılaştırılabilirliğin zayıflaması gibi sonuçlara yol açabilir.

Sadeleştirilmiş ESRS’nin, şirketler üzerindeki idari yükleri azaltarak, raporlamanın daha erişilebilir ve uygulaması kolay hale gelmesi beklenmektedir. Ayrıca, ISSB ile uyum sağlanması ve global düzeydeki tutarlılık, çok uluslu şirketlerin farklı raporlama çerçevelerine uyum sağlamakta karşılaştıkları zorlukları azaltacaktır.

Sürecin sonunda, daha yalın, açık ve uluslararası standartlarla daha uyumlu bir ESRS yapısının ortaya çıkması beklenmektedir. Yapılacak her değişikliğin, hem şirketler hem de bilgi kullanıcıları açısından olası etkilerinin çok boyutlu bir şekilde analiz edilmesi ve sürdürülebilirlik hedeflerinden ödün verilmeden ilerlenmesi önem taşımaktadır. Sürecin ölçülü, dengeli ve şeffaf bir yaklaşımla yürütülmesi, hem düzenleyicilerin hem de raporlama yükümlülüğü altındaki şirketlerin beklentilerinin uyumlu hale getirilmesini sağlayacaktır.