Birleşik Krallık Hükümeti, karbon ve doğa kredilerine ilişkin gönüllü piyasalarda güveni artırmak ve çevresel etkisi yüksek projelere yönelimi teşvik etmek amacıyla, “dürüstlük ilkeleri” başlığı altında yeni bir danışma süreci başlatmıştır. Bu kapsamda yayımlanan altı temel ilke, karbon kredilerinin şeffaf, hesap verebilir ve bilimsel temellere dayalı biçimde kullanılması yönünde piyasa aktörlerine yol göstermeyi hedeflemektedir.

Birleşik Krallık Hükümeti, gönüllü karbon ve doğa piyasalarının güvenilirliğini ve etkinliğini artırmayı hedefleyen bir dizi “dürüstlük ilkesi (integrity principles)”ne ilişkin kamuya açık danışma sürecini başlattığını duyurmuştur. Bu girişim, karbon ve doğa kredilerinin çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlaması için güçlü bir temel oluşturmayı amaçlamakta olup, Birleşik Krallık’ın yeşil finans merkezi olma iddiasını da desteklemektedir.

Gönüllü Karbon Piyasalarının Potansiyeli ve Mevcut Sorunlar

Karbon ve doğa kredilerine olan talebin önümüzdeki yıllarda kayda değer şekilde artması beklenmektedir. Birleşik Krallık Hükümeti, karbon piyasalarının uygun koşullar altında 2050 yılına kadar 250 milyar ABD doları, doğa piyasalarının ise 69 milyar ABD doları büyüklüğe ulaşabileceğini öngörmektedir.

Bu krediler, işletmelerin kaçınılması zor olan emisyonlarını dengelemeleri veya nihai sıfır emisyon hedeflerine ulaşmak için geçici bir köprü görevi görmektedir.

Ancak bu piyasaların şu anda düzenlenmemiş olması, düşük kaliteli projelerin yüksek kaliteli olanlarla ayırt edilememesi, şeffaflık eksikliği ve verilerin tutarsızlığı gibi birçok yapısal sorunu beraberinde getirmektedir.

Bu durum, piyasaların hem çevresel hedeflere etkili katkı sunmasını hem de ekonomik büyüme potansiyelini gerçekleştirmesini engellemektedir.

Bu sorunların çözümüne katkı sağlamak amacıyla Birleşik Krallık Hükümeti, karbon ve doğa kredilerine ilişkin altı temel dürüstlük ilkesini içeren bir çerçeve yayımlayarak, danışma sürecini 10 Temmuz 2025 tarihine kadar kamuoyunun görüşüne sunmuştur.

Bu ilkeler, tedarikçilerden alıcılara ve diğer piyasa aktörlerine kadar tüm tarafların sorumluluklarını açık şekilde tanımlamaktadır.

Altı Temel Dürüstlük İlkesi

  1. Değer Zincirlerinde İddialı İklim Eylemlerine Ek Olarak Karbon Kredilerinin Kullanımı: Karbon kredilerini iklim stratejilerine entegre etmek isteyen kuruluşlar için iyi uygulama rehberleri geliştiren Gönüllü Karbon Piyasası Dürüstlük Girişimi’ nin (Voluntary Carbon Market Integrity Initiative- “VCMI”) Uygulama Kuralları (Claims Code of Practice) belgesinin uluslararası en iyi uygulama örneği olarak tanınması önerilmektedir. Ayrıca kredilerin yalnızca değer zincirinde yürütülen iddialı iklim eylemlerine ek olarak kullanılması gerektiği vurgulanmaktadır. Yani, krediler ana çözüm değil, tamamlayıcı bir unsur olarak konumlandırılmalıdır.
  2. Yüksek Dürüstlük Standartlarına Sahip Kredilerin Kullanımı: Kredilerin, çevresel fayda sağlayan ve uluslararası kabul görmüş yüksek dürüstlük kriterlerine uygun olması gerektiği önerilmektedir. Bu sayede piyasanın güvenilirliği artırılacak ve düşük kaliteli uygulamaların önüne geçilecektir.
  3. Kredilerin Şeffaf Kullanımı ve Raporlanması: Kredileri satın alan işletmelerin, bu kredileri nasıl kullanacaklarını sürdürülebilirlik raporları aracılığıyla ölçmesi, kullanımına dair şeffaf açıklamalar yapması ve açıkça raporlaması beklenmektedir. Bu yaklaşım, kurumsal sorumluluğun artırılması açısından önem arz etmektedir.
  4. 1,5°C Hedefiyle Uyumlu Geçiş Planlarına Entegrasyon: Kullanıcıların, satın aldıkları karbon kredilerini Paris Anlaşması’nın 1,5°C hedefiyle uyumlu geçiş planları çerçevesinde değerlendirmesi teşvik edilmektedir. Bu kapsamda 2025 yılının ilk yarısında, finansal kuruluşlar ve şirketlerin Paris Anlaşması’nın 1.5°C hedefiyle uyumlu geçiş planları geliştirmesi yönündeki zorunluluğun nasıl hayata geçirileceğine dair bir kamuoyu danışma süreci başlatılması öngörülmektedir. Bu, kredilerin sadece geçici çözümler değil, daha geniş bir iklim stratejisinin parçası olması gerektiğini vurgulamaktadır.
  5. İddiaların Doğru ve Uygun Şekilde Sunulması: Krediler kullanılarak yapılan çevresel iddiaların doğru terimlerle ifade edilmesi ve ürün ya da şirketin genel çevresel etkisini gerçeğe uygun biçimde yansıtması gerekmektedir.
  6. Piyasa Aktörleri Arasında İş Birliği: Gönüllü karbon piyasalarında faaliyet gösteren tüm piyasa katılımcıları, yüksek dürüstlüğe sahip piyasaların gelişimi için birbirleriyle iş birliği içinde çalışmalı ve ortak standartların oluşumuna katkı sağlamalıdır.

Danışma süreci, gönüllü karbon ve doğa piyasalarının güvenilirliğini artırmak, işletmelerin bu piyasaları daha etkin kullanmalarını sağlamak ve çevresel hedeflerle ekonomik faydaları birleştirmek açısından stratejik öneme sahiptir.

Geliştirilecek standartlar sayesinde hem ulusal hem de uluslararası ölçekte iklim taahhütlerinin daha şeffaf, hesap verebilir ve etkili şekilde yerine getirilmesi mümkün olacaktır.