Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi, 10 Nisan 2024 tarihinde karbon gidermenin (Carbon Removal) ölçülmesi, izlenmesi ve doğrulanması için bir sertifika çerçevesi oluşturan sertifikasyon sisteminin kurulmasına ilişkin yasayı kabul etmiştir.

Söz konusu sistem, karbon giderme yöntemlerinin kullanımını artırmayı, yüksek kaliteli karbon giderme yöntemlerine ilişkin güven oluşturmayı ve yeşil aklama (greenwashing) ile mücadele etmeyi amaçlamaktadır. Anlaşma, Avrupa Birliği (“AB”) yasalarında kapsamlı bir karbon giderme ve toprak emisyonlarının azaltılması çerçevesinin başlatılmasına doğru önemli bir adımı temsil etmektedir.

Sertifikasyon çerçevesine ilişkin ilk teklif,  Avrupa Komisyonu tarafından 2022 yılında duyurulmuş olup AB’nin 2050 yılına kadar iklim nötrlüğüne ulaşma stratejisi olan Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın bir parçasını oluşturmaktadır.

Strateji öncelikle sera gazı (GHG) emisyonlarının mutlak azaltılmasına dayansa da, ortadan kaldırılamayan emisyonların karbon giderimleriyle dengelenmesi gerekmektedir.

Avrupa Komisyonu’nun sertifikasyon düzenlemesine ilişkin teklifinde, iklim faydalarının doğru bir şekilde ölçülmesi ve faaliyetlerin mevcut uygulamalara katkı sağlaması ihtiyacı da dahil olmak üzere, karbon depolama ve iklim değişikliğine uyum, döngüsel ekonomi, su ve deniz kaynakları ve biyolojik çeşitlilik gibi sürdürülebilirlik hedeflerini korumak veya bunlara katkıda bulunmak amacıyla karbon giderme faaliyeti için karbon giderimlerinin kalitesini ve karşılaştırılabilirliğini sağlamak adına belirlenen kriterler ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Ancak ilk öneri, yeni kuralların çok belirsiz ve yeşil aklamaya açık olduğunu öne süren çevresel sürdürülebilirlik odaklı gruplar tarafından eleştirilmiştir.

Avrupa Komisyonu’nun önerisini takiben, Avrupa Parlamentosu, “Sürdürülebilir Karbon Döngüleri”ne ilişkin bir kararı kabul ederek, karbon gidermenin iklim değişikliğini sınırlama ve ortadan kaldırılamayan emisyonları ele alma potansiyelini kabul etmiştir.

AB’nin, 2050 yılına kadar iklim nötrlüğü sağlama taahhüdü uyarınca, sera gazı emisyonlarını büyük ölçüde azaltılması ve kalan emisyonların (örneğin sanayi veya tarımdan kaynaklanan) karbon giderme yoluyla telafi edilmesi gerekmektedir.

AB karbon giderme sertifikasyon çerçevesi ile işletmelerin bu alanda harekete geçmelerini sağlayarak karbon giderme faaliyetlerini artırmayı, aynı zamanda karbon giderme teknolojilerinin geliştirilmesini teşvik etmeyi ve karbon giderme çözümleri uygulayan endüstrilere gelir fırsatları yaratmayı ve yeşil aklamayla mücadele etmeyi amaçlamaktadır.

AB’nin sertifikasyon çerçevesi altında karbon giderme ve depolama için kullanılan yöntemlerin sertifikasyonu öngörülmüştür. Bu yöntemler aşağıdaki şekilde örneklendirilebilir:

  • Ormanların, toprakların restorasyonu gibi doğal çözümler ve yenilikçi tarım uygulamaları geliştirme,
  • Biyokütle ile karbon giderme ve depolama veya doğrudan hava karbon yakalama ve depolama gibi teknolojiler geliştirme,
  • Ahşap bazlı inşaat gibi uzun ömürlü ürünler ve malzemelere yönelme.

Karbon gidermenin sertifikasyonu için, karbon gidermenin doğru bir şekilde ölçülmüş olması, ek faydalar sağlaması, karbonu uzun süre depolamaya odaklanması, karbon sızıntılarını önlemesi ve sürdürülebilirliğe katkıda bulunması gerekecektir.

Anlaşma ayrıca, karbon gidermenin üçüncü taraf doğrulaması ve sertifikasyonu için gereklilikler belirlemekte olup böylece sertifikasyon sürecini uyumlaştırmayı amaçlamaktadır.

Sertifikasyon Süreci

AB’nin karbon giderme sertifikasyonu iki aşamada geliştirilecektir.

İlk olarak, Avrupa Komisyonu, önerilen düzenleme kapsamında yüksek kaliteli kriterler belirleyecektir.

İkinci olarak, Avrupa Komisyonu hem endüstriyel hem de doğal tabanlı faaliyetlerden kaynaklanan karbon giderimlerinin ölçümü, izlenmesi, raporlanması ve doğrulanması için detaylı sertifikasyon kurallarını onaylayacaktır.

Karbon giderme faaliyetlerinin işletmecilerinin, karbon giderme faaliyetlerinin AB kalite kriterlerine uygun olduğunu göstermek için, Avrupa Komisyonu tarafından tanınan veya onaylanan bir kamu veya özel sertifikasyon şemasına başvurması gerekecektir.

Karbon giderme işletmecilerinin faaliyetleri, AB kurallarına uyumluluğun kontrol edileceği bağımsız sertifikasyon kuruluşları tarafından düzenli olarak doğrulanacak ve sertifikalandırılacaktır.

Bu süreç, uygunluk sertifikalarının verilmesi ve karbon giderme birimlerinin sertifikasyon şemaları tarafından yönetilen kamu kayıtlarına kaydedilmesiyle sonuçlanacaktır.

Anlaşma ayrıca, izleme süresi boyunca karbonun atmosfere geri salındığı geri dönüş durumlarını ele almak amacıyla sertifikasyon metodolojileri geliştirilirken sorumluluk mekanizmalarının kurulması çağrısında da bulunmuştur.

Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi ayrıca mevzuatın kapsamını tarımsal topraklardan kaynaklanan emisyonları azaltan bazı karbon tarımı faaliyetlerini kapsayacak şekilde genişletirken, aynı zamanda biyoçeşitlilik ve ekosistemler için ortak faydalar yaratma planı kapsamında karbon giderme faaliyetleri için çevreye ciddi zarar vermemelerini sağlamak amacıyla karbon tarımı faaliyetleri için sürdürülebilirlik gerekliliklerini de vurgulamaktadır.

Sonraki Adım

Avrupa Parlamentosu tarafından kabul sürecinin tamamlanmasının ardından, yeni mevzuatın yürürlüğe girmeden önce Avrupa Konseyi’ndeki Üye Devletler tarafından onaylanması gerekecektir.