29 Temmuz 2022 tarih ve 31907 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği (“Yönetmelik”) yürürlüğe girerek 7 Şubat 1993’den beri yürürlükte olan Çevresel Etki Yönetmeliği çeşitli revizyonlar yapılarak kaldırıldı. Yeni Yönetmelik ile yeşil kalkınma hedefleri kapsamında güncellemeler yapılarak rüzgar, hidroelektrik ve jeotermal enerji santrallerine yönelik güç bazlı ayrımlar kaldırıldı. Çevresel Etki Değerlendirmesi (“ÇED”) Genel Formatında projenin çevre izleme planı, sürdürebilirlik planı eklendi. Buna göre Sıfır Atık Planı, Trafik Yönetim Planı, Sera Gazı Azaltım Planı, Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı vb. planlarının sunulması gerekmektedir.

Yapılan Değişiklik

Yapılan değişiklikler ile,

Yönetmelik’in 7’nci maddesi uyarınca ÇED Raporu hazırlanması zorunlu olan faaliyetlerin sayısı artırıldı, eşik değerine bakılmaksızın Ek-1 listesindeki tüm projeler ÇED uygulanacak projeler listesine alındı. Kapsam dışı değerlendirilen projelere ilişkin kapasite artırımı veya alan genişletilmesinin planlanması halinde ÇED raporu hazırlanması zorunluğu, kanunen muafiyeti bulunan projelere de eklendi.

Yönetmeliğin 20’nci maddesi uyarınca çevresel etkileri ön inceleme ve değerlendirmeye tabi projelerin yer aldığı listede yer alan faaliyetler ve projeler için çevresel etkilerinin daha kapsamlı ve detaylı incelenmesi için kümülatif etki değerlendirme yapılması zorunlu kılındı.

Rüzgar enerjisi projeleri için Ek-1 listesinde “Türbin sayısı 20 adet ve üzerinde veya kurulu gücü 50 MWm üzerinde olan” ve Ek-2 listesindeki “Türbin sayısı 5 adet ve üzerinde veya kurulu gücü 10 MWm ve üzerinde 50 MWm altında olan” ibareleri kaldırıldı.

Hidroelektrik ve jeotermal santraller için de Ek-1 ve Ek-2 listesinde değişiklik yapıldı ve hidroelektrik santralleri için Ek-1 listesindeki “Kurulu gücü 10 MWm ve üzeri olan” ile Ek-2 listesideki “Kurulu gücü 1-10 MWm olan” ibareleri kaldırıldı.

Jeotermal enerji projeleri için ise Ek-1 listesindeki “Jeotermal kaynağın çıkartılması ve kullanılması, (Isıl kapasitesi 20 MWe ve üzeri)” ile Ek-2 listesindeki “Jeotermal kaynağın çıkartılması ve kullanılması, (Isıl kapasitesi 5 MWe ve üzeri)” ibareleri kaldırıldı.

Güneş enerjisi projeleri için ise Ek-1 listesindeki 10 MWe ibaresi 10 MWm olarak, Ek-2 listesindeki 1 MWe ibaresi de 1 MWm olarak değiştirildi.

154 kV ve üzeri gerilimdeki iletim hattı projeleriyle ilgili Ek-1 listesinde yer alan “15 km ve üzeri uzunluktaki” ibaresi, “15 km ve üzeri sürekli uzunluktaki” olarak değiştirildi; aynı türdeki projeler için Ek-2 listesindeki “5-15 km uzunlukta” ibaresi, “5 km ve üzeri uzunlukta” ile değiştirildi.

Çevresel etki değerlendirmesi raporu özel formatın belirlenmesi başlığıyla eklenen 10’uncu madde ile ÇED komisyon üyesi kurum ve kuruluşların görüş ve önerileri ile halktan gelen görüş ve öneriler doğrultusunda bakanlıkça ÇED Raporu Özel Formatının belirlenmesine ilişkin hüküm eklendi.

Karbon yakalama projelerine de yeni kriterler eklendi. Ek-1 listesine “Yıllık olarak 1,5 milyon ton ve üzerinde karbon yakalama ve jeolojik depolanma projeleri” maddesi eklenirken; Ek-2 listesine “Karbon yakalama ve depolama amacıyla CO2’nin boru hatları ile taşınması” maddesi eklendi.

Yönetmelik’in 8’inci maddesi uyarınca, Bakanlık, başvuru dosyasındaki bilgi ve belgeleri genel formata uygunluk bakımından inceler. Bu işlemler 5 iş günü içinde tamamlanır. Ek-3’te yer alan ÇED genel formatına uygun hazırlanmadığı anlaşılan ÇED başvuru dosyası, eksiklikleri tamamlanmak üzere iade edilir. İade edilen ÇED başvuru dosyası 1 ay içinde yeniden sunulmazsa ÇED süreci sonlandırılır.

Yönetmelik’in 17’inci maddesi uyarınca “ÇED Gerekli Değildir” kararı verilen proje için beş yıl içinde zorlayan sebep bulunmaksızın yatırıma başlanmaması durumunda, “ÇED Gereklidir” kararı verilen projeler için de bir yıl içinde Bakanlığa müracaat yapılmaması durumunda bu alınan karar geçersiz sayılacaktır.

SONUÇ

29 Temmuz 2022 tarih ve 31907 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği yürürlüğe girerek 7 Şubat 1993’den beri yürürlükte olan Çevresel Etki Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı. Yapılan değişiklikler ile hayata geçirilmek istenen projelerde, çevresel ve sosyal problemlerin ÇED raporları ile öndeğerlendirmede tespit edilerek sürdürülebilir kalkınma hedefine uygun olup olmadığının analiz edilmesine yönelik yeni bir yönetmelik çıkarılmıştır.