28 Eylül 2022 tarihinde Avrupa Komisyonu, kusurlu ürünlerin sorumluluğuna ilişkin yeni bir yönerge için teklif yayınlamıştır.

Teklif, 1985’te kabul edilen mevcut Ürün Sorumluluğu Direktifini revizesi niteliğinde olup, Avrupa Birliği’nin ürün yükümlülüğü rejimini dijital çağ, döngüsel ekonomi iş modelleri ve küresel değer zincirleri ile hızlandırmayı amaçlamaktadır.

Avrupa Birliği’nde ürün sorumluluğu, 25 Temmuz 1985 tarihli ve bozuk/kusurlu ürünlerin neden oldukları neden oldukları zararlar için sorumluluk 85/374/EEC sayılı Konsey Yönergesiyle düzenlenmiştir.

Yönerge, bozuk ürünlerin neden oldukları zararlardan dolayı üreticinin sorumluluğunu, bir kusursuz sorumluluk (tehlike sorumluluğu, strict liability, Gefaehrdungshaftung) durumu olarak düzenlemiştir.

Yönerge’ye göre, bir üründeki bozukluğun neden olduğu zararlardan dolayı zararı tazmin yükümlüsü (sorumlu kişi) o ürünün üreticisidir.

Yönerge’ye göre bazı kimseler de, üreticinin/yapımcının sorumluluğu saklı kalmak üzere, bozuk ürünün neden olduğu zararlardan üretici gibi sorumlu tutulmuşlardır.

Bu grupta, mesleki faaliyeti içinde;
–bir ürünü satış amacıyla veya
–kiralama, finansal kiralama ya da diğer bir dağıtım şekliyle topluluğa ithal edenler yer almaktadır.

Ürünün gerçek üreticisinin belirlenemediği durumlarda, makul bir süre içinde üreticiyi ya da ürünü kendisine sağlayan kişinin kim olduğunu bildirmediği takdirde, ürün için tedarikte bulunan her sağlayıcı da üretici gibi zararı tazminle yükümlü tutulmuştur. Yönerge’ye göre, bir ürün, tüm hal ve şartlarda, bir kimsenin bu üründen beklemeye haklı olduğu “güvenlik ve güvenilirlik” sağlayamamakta ise, o ürün “kusurlu” olarak kabul edilmektedir.

Kusurlu ürünler nedeniyle uğradıkları zararların tazminini talep eden tüketicilerin ispat yükünü hafifletme ihtiyacına değinen teklif ayrıca, ürünün çalışma şeklini etkileyen yazılım (yapay zeka sistemleri dahil) ve dijital hizmetler gibi ürünlere ilişkin sorumluluğu ele alan yeni hükümler getirmektedir.

Döngüsel ekonomi, ürün yaşam döngülerini uzatmakla ilgili olduğundan, teklif, yeniden satıştan önce ürünleri önemli ölçüde değiştiren şirketler için sorumluluk kurallarına açıklık getirmektedir.

Önerilen kurallar ayrıca tüketicilere AB dışında üretilen kusurlu ürünler için tazminat ödenmesini sağlamaktadır. Teklif, belirli koşullar altında mağdurların ispat yükünü hafifletmekte olup, bununla birlikte imalatçıları, makul tazminat taleplerinde bulunulan durumlarda bilgileri açıklama yükümlülüğü getirmektedir.

Bir sonraki adım, Avrupa Parlamentosu ve Konsey’in teklifi değerlendirmesidir.