Avrupa Komisyonu Avrupa Birliği’nin (“AB”) ithal mallar üzerindeki yeni karbon vergisi olan, Avrupalı üreticilerin AB Emisyon Ticaret Sistemi (“AB ETS”) ile ödediği karbon bedelini AB dışındaki üreticilerle eşitlemeyi amaçlayan, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (Carbon Border Adjustment Mechanism- “CBAM”) kapsamında ürün ithalatçıları için raporlama kurallarının kabul edildiğini duyurmuştur. CBAM’ın kurulmasına ilişkin (AB) 2023/956 sayılı Yönetmelik (‘’2023/956 sayılı Yönetmelik’’) 16 Mayıs 2023 tarihli AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanmıştır.
CBAM 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girdiğinde, ithalatçıların her yıl bir önceki yılda AB’ye ithal edilen malların miktarını ve bunların gömülü sera gazlarını beyan etmesi gerekecek olup daha sonra ilgili sayıda CBAM sertifikasını teslim edeceklerdir.
Sertifikaların fiyatı, salınan CO2 €/tonu cinsinden ifade edilen AB ETS tahsisatlarının haftalık ortalama açık artırma fiyatına bağlı olarak hesaplanacaktır. CBAM’ın kurulmasına ilişkin olarak düzenlenmiş 2023/956 sayılı Yönetmelik, “CBAM Sertifikaları” başlıklı Bölüm- IV kapsamında, CBAM sertifikalarının satışı, fiyatı, geri alımı ve iptali hususlarına ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.
CBAM Sertifikalarının Satışı
“CBAM sertifikalarının satışı” başlıklı madde 20 kapsamında bir Üye Devlet, CBAM sertifikalarını ortak bir merkezi platformda, söz konusu Üye Devlet’te yerleşik yetkili beyan sahiplerine satacağı ifade edilmiştir. Avrupa Komisyonu (“Komisyon”), Komisyon ve Üye Devletler arasında belirlenecek ortak bir satın alma usulünü takiben ortak merkezi platformu tesis edecek ve yönetecektir.
Komisyon ve yetkili makamlar, ortak merkezi platformdaki bilgilere erişebilecektir.
CBAM sertifikalarının ortak merkezi platformda satışı, geri satın alımı ve iptaline ilişkin bilgiler her işgünü sonunda CBAM siciline aktarılacaktır. CBAM sertifikaları, yetkili beyan sahiplerine 21. madde uyarınca hesaplanan fiyat üzerinden satılacaktır.
Komisyon, her bir CBAM sertifikasına benzersiz bir kimlik numarası atayacak olup, sertifikanın benzersiz kimlik numarası ile fiyatını ve satış tarihini CBAM sicilinde söz konusu sertifikayı satın alan yetkili beyan sahibinin hesabına kaydedecektir.
İlaveten, Komisyon, (AB) 1031/2010 sayılı Komisyon usulleriyle tutarlılık sağlama amacıyla, CBAM sertifikalarının satışı ve geri satın alımının yönetimi ile ilgili zamanlamayı, idareyi ve diğer hususları daha fazla ayrıntılandırarak, 28. madde uyarınca bu 2023/956 sayılı Yönetmelik’e ilavede bulunan yetki devrine dayanan tasarrufları (delegated acts) kabul edecektir.
CBAM Sertifikalarının Fiyatı
“CBAM sertifikalarının fiyatı” başlıklı madde 21 kapsamında, Komisyon’un, her bir takvim haftası için, (AB) 1031/2010 sayılı Tüzük’te belirtilen usuller uyarınca, CBAM sertifikalarının fiyatını, AB ETS tahsisatlarının açık artırma platformundaki kapanış fiyatlarının ortalaması olarak hesaplayacağı ifade edilmektedir.
Açık artırma platformunda herhangi bir açık artırmanın planlanmadığı söz konusu takvim haftaları için, CBAM sertifikalarının fiyatı, açık artırma platformunda açık artırmaların yapıldığı son haftanın AB ETS tahsisatlarının kapanış fiyatlarının ortalaması olacaktır.
Komisyon, ortalama fiyatı, takip eden takvim haftasının ilk iş gününde internet sitesinde veya uygun başka bir şekilde yayımlayacak olup bu fiyat, yayımını takip eden ilk iş gününden takip eden takvim haftasının ilk iş gününe kadar uygulanacaktır.
İlaveten, Komisyon CBAM sertifikalarının ortalama fiyatını hesaplamak için bu maddenin 1. paragrafında öngörülen metodolojinin uygulanması hakkında uygulama tasarruflarını ve söz konusu fiyatın yayımlanmasına ilişkin uygulamaya yönelik düzenlemeleri kabul etme yetkisine sahiptir.
Söz konusu uygulama tasarrufları, 2023/956 sayılı Yönetmelik madde 29(2)‘de atıfta bulunulan inceleme usulü uyarınca kabul edileceği belirtilmiştir.
CBAM Sertifikalarının Fiyatı
“CBAM sertifikalarının fiyatı” başlıklı madde 21 kapsamında, Komisyon’un, her bir takvim haftası için, (AB) 1031/2010 sayılı Tüzük’te belirtilen usuller uyarınca, CBAM sertifikalarının fiyatını, AB ETS tahsisatlarının açık artırma platformundaki kapanış fiyatlarının ortalaması olarak hesaplayacağı ifade edilmektedir.
Açık artırma platformunda herhangi bir açık artırmanın planlanmadığı söz konusu takvim haftaları için, CBAM sertifikalarının fiyatı, açık artırma platformunda açık artırmaların yapıldığı son haftanın AB ETS tahsisatlarının kapanış fiyatlarının ortalaması olacaktır.
Komisyon, ortalama fiyatı, takip eden takvim haftasının ilk iş gününde internet sitesinde veya uygun başka bir şekilde yayımlayacak olup bu fiyat, yayımını takip eden ilk iş gününden takip eden takvim haftasının ilk iş gününe kadar uygulanacaktır.
İlaveten, Komisyon CBAM sertifikalarının ortalama fiyatını hesaplamak için bu maddenin 1. paragrafında öngörülen metodolojinin uygulanması hakkında uygulama tasarruflarını ve söz konusu fiyatın yayımlanmasına ilişkin uygulamaya yönelik düzenlemeleri kabul etme yetkisine sahiptir.
Söz konusu uygulama tasarrufları, 2023/956 sayılı Yönetmelik madde 29(2)‘de atıfta bulunulan inceleme usulü uyarınca kabul edileceği belirtilmiştir.
CBAM Sertifikalarının Teslimi
“CBAM sertifikalarının teslim edilmesi” başlıklı madde 22 kapsamında, yetkili beyan sahibi, teslimden önceki takvim yılı için 2023/956 sayılı Yönetmelik 6(2) maddesi uyarınca beyan edilen ve 8. madde uyarınca doğrulanan gömülü emisyonlara karşılık gelen bir dizi CBAM sertifikasını CBAM sicili aracılığıyla teslim edecektir. CBAM sertifikalarının her yıl 31 Mayıs’a kadar ve 2026 için ilk kez 2027’de teslim edeceği ifade edilmiştir.
Yetkili beyan sahibi, her üç aylık dönemin sonunda CBAM sicilinde hesabındaki CBAM sertifikalarının sayısının, 2023/956 sayılı Yönetmelik IV. Ekte belirtilen yöntemler uyarınca varsayılan değerler referans alınarak belirlenen takvim yılı başından itibaren ithal ettiği tüm mallardaki gömülü emisyonların en az %80’ine tekabül etmesini temin edecektir.
Komisyonun, yetkili beyan sahibinin hesabındaki CBAM sertifikalarının sayısının 2. paragraf uyarınca yükümlülüklere uymadığını tespit etmesi durumunda, Komisyon, yetkili beyan sahibinin yerleşik olduğu Üye Devlet’in yetkili makamını CBAM sicili aracılığıyla bilgilendirir.
Yetkili makam, bu bildirimden itibaren bir ay içinde, yetkilendirilmiş yetkili beyan sahibine, hesabında yeterli sayıda CBAM sertifikası bulundurması gerektiğini bildirecektir.
Yetkili makam, yetkili beyan sahibine yapılan bildirimi ve yetkilendirilmiş yetkili beyan sahibinin yanıtını CBAM siciline kaydedecektir.
CBAM Sertifikalarının Geri Satın Alınması
“CBAM sertifikalarının geri satın alınması” başlıklı madde 23 uyarınca, yetkili beyan sahibinin CBAM sertifikalarının geri satın alınması talebinde bulunması durumunda, yetkili beyan sahibinin yerleşik olduğu Üye Devlet, 22. madde uyarınca sertifikaların teslim edilmesinden sonra CBAM sicilinde beyan sahibinin hesabında kalan fazla CBAM sertifikalarını geri satın alacaktır.
Komisyon, fazla CBAM sertifikalarını, yetkili beyan sahibinin yerleşik olduğu Üye Devlet adına, 20. maddede atıfta bulunulan ortak merkezi platform aracılığıyla geri satın alacaktır.
Yetkili beyan sahibi, geri alım talebini, CBAM sertifikalarının teslim edildiği her yılın 30 Haziranı’na kadar sunmalıdır.
Belirtmek gerekir ki, geri satın alıma tabi sertifikaların sayısı, yetkili beyan sahibi tarafından bir önceki takvim yılında satın alınan toplam CBAM sertifikalarının üçte biri ile sınırlandırılmıştır.
Her bir CBAM sertifikası için geri satın alım fiyatı, yetkili beyan sahibi tarafından satın alma sırasında söz konusu sertifika için ödenen fiyat olacaktır.
CBAM Sertifikalarının İptali
“CBAM sertifikalarının iptali” başlıklı madde 24 kapsamında, Komisyon, her yıl 1 Temmuz tarihinde, bir önceki takvim yılından önceki yıl içinde satın alınan ve CBAM sicilinde yetkili beyan sahibinin hesabında kalan tüm CBAM sertifikalarını iptal edecektir. Söz konusu CBAM sertifikaları herhangi bir geri ödeme yapılmaksızın iptal edileceği belirtilmiştir.
Teslim edilecek CBAM sertifikalarının sayısına bir Üye Devlet’te devam etmekte olan bir ihtilafta itiraz edildiği durumda, Komisyon, CBAM sertifikalarının iptalini ihtilaflı miktara karşılık gelen ölçüde askıya alacaktır. Yetkili beyan sahibinin yerleşik olduğu Üye Devlet’in yetkili makamı, ilgili herhangi bir bilgiyi gecikmeksizin Komisyona iletmekle yükümlü olacaktır.
Avrupa Komisyonu tarafından, 2023/956 sayılı Yönetmelik kapsamında düzenlenen CBAM’ın uygulanmasına ilişkin, doğrulayıcıların akreditasyonu (18. madde) ve sertifikaların satışı ve geri satın alınması (20. madde) hususlarına dair 2024 yılının 3. çeyreğinde ikincil mevzuatın hazırlanacağı duyurulmuştur. Bu sebeple, CBAM sertifikalarının satın alınmasına ilişkin usulde değişiklik yapılmasının mümkün olduğunu ifade etmek gerekmektedir.