AB Ormansızlaşma Düzenlemesi

13 Eylül 2022’de Avrupa Parlamentosu’nda yapılan oylamada “Ormansızlaşma Düzenlemesi” 453 oyla kabul edilmiştir. Bununla birlikte, 06 Aralık 2022’de yapılan üçlü görüşmelerde, şirketlerin değer zincirindeki faaliyetlerden dolayı ormanların zarar görmesini engellemeyi hedefleyen “Ormansızlaşmadan Arınmış Değer Zinciri Düzenlemesi” üzerinde geçici anlaşmaya varılmıştır. Aralık 2022’de Konsey ve Avrupa Parlamentosu tarafından varılan düzenlemeye ilişkin geçici anlaşmanın ardından, Konsey Mayıs 2023’te kuralları kabul etti.

Ormanlar, temiz su sağlanması, yenilenebilir hammadde tedariki, toprağı stabilize etmek ve doğal afetlere karşı korumak, örneğin odun üretimi, orman yönetimi veya rekreasyonel faaliyetlerde iş sağlama gibi konularda oldukça önemli olup, karbon yakalama açısından, sera gazlarını absorve eme güçleri göz önüne alındığında iklim değişikliğini hafifletmede önemli bir rol oynamaktadır.

Avrupa Birliği (‘’AB’’) yönetimi AB Orman Stratejisi’yle temelde şu faaliyetleri uygulayarak hedeflere ulaşmayı istemektedir:

• Stratejik orman izleme, raporlama ve veri toplama çalışmaları,
• Ormanlar hakkındaki bilgi ve birikimin artırılması için güçlü bir araştırma ve yenilik gündemi geliştirmek,

• Kapsayıcı ve tutarlı bir AB orman yönetimi çerçevesinin uygulanması,
• Mevcut AB mevzuatlarının uygulanmasının hızlandırılması.

Bu kapsamda belirli ürünlerde AB’nin standartlarına uyulduğunun ilgili mercilere rapor edilmesi gerekmekte olup, üreticilerin gerekli özen yükümlülüklerini yerine getirmeleri sağlanacaktır.

Avrupa Birliği’nin emisyonlarının %23’ü tarım, ormancılık ve diğer toprak kullanım yöntemlerinden kaynaklanmaktadır. Ormanların yok edilmesi ve üretim faaliyetlerinden dolayı zarar görmesi, iklim değişikliğinin ve biyoçeşitliliğin yok olmasının önemli nedenleri arasında yer almaktadır.

Düzenleme kapsamına giren ürünler; palmiye yağı, sığır eti, soya fasulyesi, kahve, kakao, kereste olarak belirlenmiş olup, üretici şirketler yasal düzenleme kapsamına giren ürünler bakımından AB kurallarına uyulduğuna ilişkin resmi mercilere bildirim yapmakla yükümlüdür.

Uluslararası alanda AB, yeni yasanın etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamak ve gerektiğinde üretici ülkelere yardımcı olmak için hem üretici ve tüketici ülkelerle ikili olarak hem de ilgili çok taraflı forumlar düzenleyecektir. Yeni kurallar yalnızca sera gazı emisyonlarını ve biyolojik çeşitlilik kaybını azaltmakla kalmayacak, aynı zamanda yerli halklar ve dünyanın dört bir yanındaki yerel topluluklar da dahil olmak üzere büyük ölçüde orman ekosistemlerine güvenen milyonlarca insanın geçim kaynaklarının güvence altına alınmasına yardımcı olacaktır.

Yeni düzenleme, listelenen malları AB pazarından yerleştiren, kullanıma sunan veya ihraç eden tüm tüccarlar için zorunlu durum tespiti yükümlülükleri belirlemektedir.

Tüccarların, sattıkları ürünleri, üretildikleri alana kadar uydu görüntülerine ve GPS koordinatlarına dayanarak arsaya kadar izlemeleri gerekmektedir.

Ürünlerin ormansızlaştırılmış veya bozulmuş arazilerde üretilmemesini sağlamak için oluşturulan bu dijital sistem, yetkililere ürünlerin menşei hakkında bilgi sağlamaktadır.

Risk kategorisi, operatörlerin ve üye devletlerin yetkililerinin denetim ve kontrolleri gerçekleştirmeleri için belirli yükümlülüklerin seviyesini belirlemek için kullanılır.

Yeni kurallar, ormansızlaşma ile ilgili insan haklarının korunmasını dikkate almaktadır. Ayrıca, uyumlu olmayan tüccarlar için cezalarla ilgili hükümler içerir ve ortak ülkelerle işbirliğinin geliştirilmesini desteklemektedir.

Düzenleme kapsamında getirilen kuralların ihlali durumunda birtakım yaptırımlar öngörülmüş olup, ihlal durumunda şirketler Avrupa Birliği’nde bulunan yıllık cirolarının en az %4’ü düzeyinde para cezaları ve kamu ihale

süreçlerinden ve kamu fonlarına erişimden geçici olarak men edilme riski söz konusu olabilecektir.

Ormansızlaşma Düzenlemesi, Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayınlanmasının akabinde 20 gün sonra yürürlüğe girecektir.